Καταστροφή ή αξιοποίηση των αρμάτων που αποσύρονται από την ενεργό υπηρεσία; (Η ιστορία των Ελληνικών τεθωρακισμένων)

Το κείμενο της παρούσας ανάρτησης, αποτελεί μια νέα προσέγγιση ενός άλλου κειμένου μου που είχε δημοσιευτεί στο «Εν Κρυπτώ» στις 13 Οκτωβρίου 2010, με τίτλο «Είναι λογικό να καταστρέφονται τα Άρματα που αποσύρονται;».

Ένα από τα ζητήματα που είχα εξετάσει στο αναφερόμενο κείμενο, ήταν η τροποποίηση των αποσυρόμενων από τις Επιλαρχίες παλαιών αρμάτων σε βαρέα ΤΟΜΠ. Στα πέντε χρόνια που πέρασαν από τότε, δημοσιεύτηκαν αρκετά ακόμη κείμενα που αναφέρονταν στο ζήτημα της τροποποίησης αρμάτων σε ΤΟΜΠ. Μέχρι και σήμερα, είναι φανερό ότι το ΓΕΣ δεν έχει λάβει κάποια απόφαση για την αξιοποίηση των αρμάτων που αποσύρονται, ώστε να καλύψει κάποιες από τις πολλές και σοβαρές ανάγκες του. Όλα σχεδόν τα άρματα που αποσύρθηκαν μετά το 1992 μέχρι και σήμερα, καταστράφηκαν. Τα ζητήματα που διαπραγματεύθηκα τον Οκτώβριο του 2010 στο κείμενο «Είναι λογικό να καταστρέφονται τα Άρματα που αποσύρονται;», τα επανεξετάζω και πάλι σε ένα νέο άρθρο, χωρίς ουσιαστικές διαφοροποιήσεις από αυτό του 2010. Ίσως σε μια περισσότερο αναλυτική και κατανοητή διατύπωση. Αφορμή για να γράψω το κείμενο του Οκτωβρίου του 2010, αποτέλεσε μια συζήτηση που είχα εκείνη την εποχή με φίλο μου αντιστράτηγο εν ενεργεία, σχετικά με τη καταστροφή των αρμάτων που αποσύρονταν από τις μονάδες αρμάτων και την τότε πεποίθησή μου, που ισχύει και σήμερα, ότι τα αποσυρόμενα άρματα δεν πρέπει να καταστρέφονται αδιακρίτως, αλλά ένας σημαντικός αριθμός τους να αξιοποιείται για άλλες χρήσεις. Είχα προτείνει τότε στον φίλο στρατηγό κάποιες ιδέες για την αξιοποίηση των αποσυρόμενων αρμάτων. Έδειξε μεγάλη κατανόηση, αλλά πολύ σύντομα αποστρατεύθηκε. 

Το παρακάτω εξαιρετικό άρθρο το διαβάσαμε και το κοινοποιούμε από την ιστοσελίδα belisarius21.wordpress.com της οποίας τα άρθρα είναι κάτι παραπάνω από εξαιρετικά διαθέτοντας ευρύ φάσμα σκέψης και ολοκληρωμένες προτάσεις για την ελληνική πραγματικότητα! 

Τα ζητήματα που θα εξεταστούν στο παρόν κείμενο, είναι τα εξής:

1. Η ανάγκη προμήθειας μεταχειρισμένων αρμάτων από τα πλεονάσματα συμμάχων χωρών, για την ανανέωση του αρματικού δυναμικού.
2. Το αν τα άρματα που αποσύρονται από τις Επιλαρχίες θα πρέπει να καταστρέφονται, ή ένας σημαντικός αριθμός εξ αυτών θα πρέπει να αξιοποιείται για διάφορες άλλες χρήσεις, αλλά και ως άρματα.
3. Προτάσεις για την αξιοποίηση των αρμάτων που αποσύρονται, με κυρίαρχο ζήτημα την τροποποίηση αρμάτων σε βαρέα ΤΟΜΠ.
4. Η αναβάθμιση της θωράκισης των ΤΟΜΠ Μ113 και ΛΕΩΝΙΔΑΣ.
5. Το αν η προμήθεια ΤΟΜΑ από τον Ελληνικό Στρατό αποτελεί αδήριτη ανάγκη.
6. Απαντήσεις στο δίλημμα «ΤΟΜΠ ή ΤΟΜΑ;».

Οι προϋποθέσεις που θα ληφθούν υπόψη για την εξέταση των παραπάνω ζητημάτων, είναι οι εξής:

1. Η Τουρκική απειλή που διαρκώς αναβαθμίζεται και επιβάλει νέες υποχρεώσεις στον αμυντικό σχεδιασμό της χώρας.
2. Το μεγάλο μέγεθος του Ελληνικού Στρατού που μπορεί να αποτελεί επιβεβλημένη εκ της απειλής ανάγκη, αλλά δεν συμβαδίζει με τις δυνατότητες της Ελληνικής οικονομίας.
3. Οι περιορισμένοι οικονομικοί πόροι της πολιτείας και ειδικότερα η ανυπαρξία πόρων κατά την παρούσα περίοδο, ακόμη και για την προμήθεια μεταχειρισμένων συστημάτων.
4. Οι απαιτήσεις για την ταχεία αναπλήρωση των απωλειών αρμάτων σε περίοδο επιχειρήσεων.
5. Η αδυναμία των ΤΟΜΠ Μ113 και ΛΕΩΝΙΔΑΣ να συνεργαστούν με τα άρματα στο σύγχρονο πεδίο μάχης λόγω του χαμηλού επιπέδου προστασίας που προσφέρουν στο Μ/Κ πεζικό.
6. Η επαύξηση της ισχύος του στρατού με κάθε δυνατό τρόπο.

Η προμήθεια μεταχειρισμένων αρμάτων μέσα από την ιστορία του Ε.Σ Ο επαναξοπλισμός του στρατού μετά τη Γερμανική κατοχή

Αμέσως μετά την απελευθέρωση της χώρας από τη Γερμανική κατοχή και τη συμφωνία της Βάρκιζας, ξεκίνησε η οργάνωση του νέου Ελληνικού Στρατού από το μηδέν. Ο οπλισμός του μέχρι τον Απρίλιο του 1941 στρατού είχε κατασχεθεί από τους Γερμανούς. Τον εξοπλισμό του νέου στρατού ανέλαβε η Μεγάλη Βρετανία και μετά το 1947 οι ΗΠΑ. Ο Εθνικός Στρατός της Ελλάδας κατά τη διάρκεια της τραγικής περιόδου του εμφυλίου πολέμου, έγινε αποδέκτης σημαντικής στρατιωτικής βοήθειας από τις ΗΠΑ για να αντιμετωπίσει την «ένοπλη ανταρσία του κομμουνιστικού κόμματος» που αποσκοπούσε στην εγκατάσταση πολιτεύματος «λαϊκής δημοκρατίας» στην χώρα. Μετά το τέλος του εμφυλίου και την είσοδο της Ελλάδας στην Ατλαντική συμμαχία, o Ε.Σ. συνέχισε να εξοπλίζεται αποκλειστικά και μόνο με δωρεάν μεταβιβάσεις οπλισμού από τα αποθέματα των ΗΠΑ, ή με αγορές οπλισμού και πάλι από τα αποθέματα των ΗΠΑ μέσω πιστώσεων FMS.

Η δεκαετής οικονομική υστέρηση εξ αιτίας της πολεμικής περιόδου 1940-1949 και της Γερμανικής κατοχής, αποτελούσε εμπόδιο για τον εξοπλισμό του στρατού με σύγχρονο υλικό με πιστώσεις του Π/Υ. Ο εφοδιασμός του στρατού από τις ΗΠΑ παρεχόταν κάτω από αυστηρούς περιορισμούς και ελεγχόμενες ποσότητες (αναλογία 7:10 σε σχέση με τη βοήθεια προς τη Τουρκία). Η πρώτη προμήθεια σύγχρονου υλικού για τον στρατό με πιστώσεις του Π/Υ, έγινε το 1970, όταν αγοράστηκαν από τη Γαλλία 50+ άρματα ΑΜΧ 30, από τα πλέον σύγχρονα άρματα εκείνης της εποχής. Μετά την Ε-Τ κρίση του 1974 η προμήθεια σύγχρονου υλικού με πιστώσεις του Π/Υ γενικεύτηκε, αλλά το μεγαλύτερο μέρος του κύριου υλικού –το και ακριβότερο- (άρματα, πυροβόλα, ΤΟΜΠ, πυρομαχικά κ.α.) προσποριζόταν από μεταχειρισμένο υλικό του στρατού των ΗΠΑ και της Γερμανίας. Έτσι με κάθε νέα παραλαβή μεταχειρισμένου υλικού από τα πλεονάσματα των ΗΠΑ, μπορούσαν να αντικατασταθούν συστήματα προγενέστερης ηλικίας και τεχνολογίας.

Ο εξοπλισμός των μονάδων που συγκροτήθηκαν στα νησιά του Αιγαίου

Λίγο καιρό μετά τη Τουρκική εισβολή στη Κύπρο τον Ιούλιο του 1974, γνώρισα ένα ανώτερο αξιωματικό του Τεχνικού Σώματος, ο οποίος στις συζητήσεις μας, μου περιέγραψε τις εναγώνιες προσπάθειες που κατέβαλε η τότε πολιτική και στρατιωτική ηγεσία για την ανεύρεση στο εξωτερικό μεταχειρισμένων αρμάτων για τον εξοπλισμό των νέων μονάδων που εσπευσμένα είχαν συγκροτηθεί στα νησιά του Αιγαίου. Ο υπόψη αξιωματικός είχε διατελέσει μέλος μιας επιτροπής που έψαχνε για άρματα στην Ιταλία και μου περιέγραψε το πώς κατόρθωσαν να προμηθευτούν ένα σημαντικό αριθμό αρμάτων Μ24, από μία «μάντρα». Τα υπόψη άρματα μαζί με ένα αριθμό αρμάτων Μ47, εξόπλισαν τις μονάδες ΤΘ που συγκροτήθηκαν στα νησιά του Αιγαίου. Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 τοποθετήθηκα σε Επιλαρχία νησιού του Αν. Αιγαίου η οποία διέθετε άρματα Μ47. Το νησί διέθετε και δεύτερη Επιλαρχία, η οποία είχε συγκροτηθεί το 1974 ως Μικτή Ίλη και είχε εξοπλιστεί αρχικά με ότι παλαιό υλικό μπόρεσε να βρεθεί στην Ηπειρωτική Ελλάδα τις κρίσιμες ημέρες του Ιουλίου του 1974. Την εποχή που τοποθετήθηκα στο νησί, η υπόψη Επιλαρχία είχε παραδώσει τα «μουσειακά» «άρματα» στα τάγματα πεζικού του νησιού και διέθετε πλέον 4 ΙΜΑ με άρματα Μ47 και Μ24. Πιθανόν από την παρτίδα των Μ24 που ήρθαν από την Ιταλία. Τα άρματα Μ24 παρέμειναν στις Επιλαρχίες των νησιών μέχρι το 1987, τα δε Μ47 αποσύρθηκαν από τις μονάδες τη δεκαετία του 1990.

M-24 Chaffee, 18,4 τόνοι, Πυροβόλο 75 χιλ, Πολυβόλα 1 x 0,50”, 2 x 0,30” Δεξιά: Μ-8 Greyhound, 7,8 τόνοι, Πυροβόλο 37 χιλ, Πολυβόλα 0,50” και 0,30”

Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 τοποθετήθηκα σε Επιλαρχία νησιού του Αν. Αιγαίου η οποία διέθετε άρματα Μ47. Το νησί διέθετε και δεύτερη Επιλαρχία, η οποία είχε συγκροτηθεί το 1974 ως Μικτή Ίλη και είχε εξοπλιστεί αρχικά με ότι παλαιό υλικό μπόρεσε να βρεθεί στην Ηπειρωτική Ελλάδα τις κρίσιμες ημέρες του Ιουλίου του 1974. Την εποχή που τοποθετήθηκα στο νησί, η υπόψη Επιλαρχία είχε παραδώσει τα «μουσειακά» «άρματα» στα τάγματα πεζικού του νησιού και διέθετε πλέον 4 ΙΜΑ με άρματα Μ47 και Μ24. Πιθανόν από την παρτίδα των Μ24 που ήρθαν από την Ιταλία. Τα άρματα Μ24 παρέμειναν στις Επιλαρχίες των νησιών μέχρι το 1987, τα δε Μ47 αποσύρθηκαν από τις μονάδες τη δεκαετία του 1990.

Επίσης τα τάγματα ΠΖ του νησιού διέθεταν, πέρα από τη κλασική σύνθεση των ταγμάτων ΠΖ της ηπειρωτικής Ελλάδας, και ένα Ειδικό Μ/Κ Λόχο (ΕΜΛ) που συγκροτούνταν από μία διμοιρία με τροχοφόρα άρματα Μ8, μία διμοιρία με ημιερπυστριοφόρα και μία διμοιρία με ΤΟΜΠ Μ59. Κάποιοι ΕΜΛ διέθεταν Μarmon Harrington αντί για Μ8. Από τον υπόψη «μουσειακό οπλισμό», προβληματικά ήταν τα ΤΟΜΠ Μ59 λόγω των δύο κινητήρων που διέθεταν. Επίσης μία από τις Μοίρες ΠΒ του νησιού ήταν εξοπλισμένη με πυροβόλα 25 Λιβρών και 5,5». Όλα τα παραπάνω μέσα, μολονότι ήταν απαρχαιωμένα, κινούνταν, εξέρχονταν σε όλους τους συναγερμούς στις θέσεις τους, συμμετείχαν σε ασκήσεις, διέθεταν ικανό οπλισμό που λειτουργούσε, και μπορούσαν να εκτελέσουν σε κάποιον ικανοποιητικό βαθμό την αποστολή τους. Άλλωστε, κατά την περίοδο που αναφέρομαι, οι δυνάμεις της Τουρκικής 4ης στρατιάς δεν διέθεταν κάτι το πολύ σημαντικό που να εμπνέει ανησυχία. Το ερώτημα που εύλογα τίθεται είναι το που και πως βρέθηκαν όλα αυτά τα σχεδόν μουσειακά μέσα που εξόπλισαν τις νέες μονάδες που συγκροτήθηκαν στα νησιά κάτω από το βάρος της Τουρκικής απειλής.

Η απάντηση είναι απλή. Οι ηγεσίες του Στρατού της περιόδου 1950-1970, που διέθεταν μακρόχρονη πολεμική εμπειρία και γνώριζαν από πρώτο χέρι τις ανυπέρβλητες δυσχέρειες που αντιμετώπισαν οι ηγεσίες της περιόδου 1922-1950 για τον επαναξοπλισμό του στρατού με νέο υλικό μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, τη μακρά περίοδο της «εξοπλιστικής αγρανάπαυσης» του 1926-1936 και την από του μηδενός οργάνωση νέου στρατού μετά την απελευθέρωση της χώρας από τη Γερμανική κατοχή, είχαν αντιληφθεί ότι δεν πρέπει να καταστρέφεται κανένα απολύτως κύριο υλικό πριν αυτό απαξιωθεί πλήρως. Έτσι, σε διάφορες περιοχές της Κεντρικής και Δυτικής Ελλάδας υπήρχαν επιστρατευόμενες μονάδες (ΕΜ) που εξοπλίζονταν με Μ24, Μ8, Μ3Α1, Μarmon Harrington, πυροβόλα 25 λιβρών και 5,5″ κ.α..

Σε κάποια στρατόπεδα είχα δει εκατοντάδες φορτηγά «Τζαίημς» (GMC) πάνω σε τάκους που προορίζονταν για μονάδες ΕΜ. Αυτή ήταν η δεξαμενή από την οποία προήλθε ο οπλισμός που χρησιμοποιήθηκε για να εξοπλιστούν οι νέες μονάδες των νησιών το 1974. Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, ο στρατός έγινε αποδέκτης ενός μεγάλου πακέτου βενζινοκίνητων αρμάτων Μ48, δια των οποίων συγκροτήθηκε η ΧΧΙ ΤΘ Ταξιαρχία και κάποιες ακόμη Επιλαρχίες στην Κεντρική και Ανατολική Μακεδονία. Το 1987 παραλήφθηκαν από τα αποθέματα των ΗΠΑ 300 περίπου άρματα Μ 48Α5 και έτσι έγινε δυνατή η απόσυρση των αρμάτων ΑΜΧ-30 της 30ης Επιλαρχίας Μέσων Αρμάτων (μετονομάστηκε σε 1η ΕΜΑ και αργότερα σε 7η ΕΜΑ), καθώς και αριθμού αρμάτων Μ47 από τις Επιλαρχίες της ηπειρωτικής Ελλάδας.

Ο εφοδιασμός του στρατού με μεταχειρισμένο υλικό μετά τη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας

Την περίοδο 1991-1995, αμέσως μετά τη διάλυση του συμφώνου της Βαρσοβίας, έγινε η μεγαλύτερη στην ιστορία -δωρεάν- εισροή μεταχειρισμένων κύριων οπλικών συστημάτων στον Ε.Σ., από χώρες του ΝΑΤΟ και τις πρώην ανατολικές. Τεράστιοι αριθμοί αρμάτων, Α/Κ πυροβόλων, ΤΟΜΠ, ΤΟΜΑ και ΠΕΠ εισήλθαν μαζικά στο στρατιωτικό οπλοστάσιο με αποτέλεσμα να αποσυρθούν όλα τα πολύ παλαιότερης τεχνολογίας μέσα. Ο στρατός μηχανοκινήθηκε στο σύνολό του. Στο όπλο των ΤΘ έγινε πραγματική κοσμογονία. Παρελήφθησαν από τα Αμερικανικά, τα Γερμανικά και τα Ολλανδικά αποθέματα 1.000 περίπου άρματα Μ60Α1-Α3 και LΕΟ 1V, ενώ την ίδια περίοδο εκσυγχρονίστηκαν 400 άρματα Μ48Α5 σε Μ48Α5 ΜΟLF που συνεχίζουν να υπηρετούν ακόμη στον Ε.Σ. Αυτό επέτρεψε να συγκροτηθούν νέες μονάδες, να συμπληρωθούν άλλες και να αποσυρθούν όλα τα Μ24, Μ47, Μ48, Μ48Α3 και ΑΜΧ30. Στη συνέχεια ακολούθησαν νέες παραλαβές αρμάτων, μειώσεις μονάδων, νέες αποσύρσεις.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η Επιλαρχία στην οποία υπηρετούσα στη περιοχή του Έβρου, αντικατέστησε τα άρματα Μ 48Α5 που διέθετε, με άρματα Μ60Α3 που παραλήφθηκαν από το προτοποθετημένο υλικό του στρατού των ΗΠΑ στη Γερμανία. Τα Μ60Α3 με θερμικό περισκόπιο, αποστασιόμετρο laser και σύστημα σταθεροποίησης, βρίσκονταν σε αρίστη κατάσταση, είχαν υποστεί εργοστασιακή ανακατασκευή και προσέδωσαν πρωτόγνωρες δυνατότητες στο όπλο των Τεθωρακισμένων. Παρελήφθησαν από την Επιλαρχία υπό την εξής περίπου κατάσταση προστασίας:

• Το κινητήριο σύστημα ήταν εφοδιασμένο με λάδι μακράς συντήρησης.
• Το πυροβόλο ήταν πλήρως στεγανοποιημένο και προστατεύονταν με λίπος μακράς διάρκειας και καλύμματα.
• Όλα τα εξωτερικά ανοίγματα καθώς και οι προσοφθάλμιοι των σκοπευτικών οργάνων ήταν καλυμμένα και στεγανοποιημένα.
• Εντός του πύργου όλα τα όργανα ήταν καλυμμένα με στεγανοποιητικές μεμβράνες και πώματα και υπήρχαν αφυγραντικά υλικά για να κατακρατούν την υγρασία του περιβάλλοντος.
• Όλα τα παρελκόμενα και εργαλεία του άρματος ήταν πλήρη και τοποθετημένα σε αεροστεγείς συσκευασίες.

Τα άρματα Μ60Α3 επανήλθαν σε ενεργή κατάσταση αποκλειστικά από τη Μονάδα, χωρίς τη παρεμβολή προϊστάμενων κλιμακίων. Για μεγάλο χρονικό διάστημα στην Επιλαρχία συνυπήρχαν και οι δύο τύποι, με διαθεσιμότητες της τάξης του 95%. Τα μεν Μ48Α5 αποτελούσαν το επιχειρησιακό άρμα, τα δε Μ60Α3 κηρύσσονταν σταδιακά επιχειρησιακά και έπαιρναν τη θέση των Μ48Α5. Το προσωπικό εκπαιδευόταν και στους δύο τύπους αρμάτων. Σε κάποια στιγμή και τα 98 άρματα της Επιλαρχίας βρίσκονταν σε επιχειρησιακή κατάσταση. Τα μεν Μ60Α3 επειδή ήταν πλέον τα νέα άρματα της Επιλαρχίας, τα δε Μ48Α5 επειδή θα παραδίδονταν σε άλλες Επιλαρχίες. Όπως και έγινε. Όλη αυτή η άκρως απαιτητική διαδικασία διήρκεσε πλέον του έτους και στέφθηκε από επιτυχία. Ήταν ένα μεγάλο κατόρθωμα των αξιωματικών και οπλιτών της 7ης Επιλαρχίας Μέσων Αρμάτων (πρώην 1ης ΕΜΑ), στους οποίους ανήκει ο κάθε έπαινος.

Η καταστροφή των αρμάτων που αποσύρθηκαν

Όλα τα άρματα που αποσύρθηκαν τη δεκαετία του 1990 (Μ47, Μ48 και το μεγαλύτερο μέρος των αρμάτων ΑΜΧ 30), μεταφέρθηκαν σε χώρους καταστροφής, τεμαχίστηκαν από ιδιωτικές εταιρείες και το μέταλλο διατέθηκε στην υψικάμινο. Καμιά απολύτως ιδέα δεν εξετάστηκε για την αξιοποίηση τους για άλλες χρήσεις. Όχι βεβαίως ως άρματα, δεδομένου ότι η επιτρεπόμενη οροφή από τη συνθήκη (CFE) είχε καλυφθεί, αλλά για άλλες λειτουργίες. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, καταργήθηκαν οι Μεραρχίες ΠΖ (οι VI, IX, X, XI, XV) και ως εκ τούτου και οι οργανικές τους Επιλαρχίες Μέσων Αρμάτων. Στη συνέχεια και μάλλον εξ αιτίας της λειψανδρίας, διαλύθηκε η XXII ΤΘ Ταξιαρχία, η οποία από τη συγκρότησή της διέθετε άρματα ΑΜΧ 30 και τα είχε αντικαταστήσει στις αρχές της δεκαετίας του 1990 με τα LEO 1V που παραλήφθηκαν από την Ολλανδία.

Επίσης την ίδια περίοδο η XXIV ΤΘ Ταξιαρχία αντικατέστησε τα άρματά της LEO 1GR, που είχαν παραληφθεί καινούργια τη δεκαετία του 1980, με αντίστοιχα LEO 1A5 που παραλήφθηκαν ως «αντίδωρο» της προμήθειας των 170 αρμάτων LEO-2HEL. Στη συνέχεια, όλες οι μονάδες αρμάτων των Μ/Κ Ταξιαρχιών και των ΤΘΤ του Δ’ Σ.Σ, αντικατέστησαν τα άρματα τους Μ60Α3 και Μ48Α5 MOLF με άρματα LEO 1A5, LEO 2A4 και LEO 2HEL αντίστοιχα. Τα περισσότερα άρματα Μ48Α5 MOLF διατέθηκαν στα νησιά. Όλα τα άρματα που αποσύρθηκαν αυτή τη περίοδο (LEO 1V, LEO 1GR Μ48Α5, Μ60Α1), αλλά και αργότερα, πήραν το δρόμο για την υψικάμινο. (Σημείωση: Διαβάζω ότι δεν έχει αποφασιστεί ακόμη η τύχη των αρμάτων Μ60Α3;). Η οροφή των ενεργών αρμάτων μειώθηκε στα 1200 περίπου, δηλαδή κάτω από την προβλεπόμενη από τη συνθήκη CFE οροφή.

Μ 60Α3 (είσοδος σε υπηρεσία: 1960) Βάρος: 56,6 τόνοι, Πυροβόλο: 105 χιλ, Πολυβόλα: 1×0,50’’ & 1×7,62 χιλ, Φόρτος βλημάτων 105 χιλ: 63 Κινητήρας: V12 αερόψυκτος AVDS-1790-2C 750 hp, Αυτονομία: 450 χλμ, Ισχύς/Βάρος: 13,2 hp/τόνο

Προμήθειες νέου υλικού

Βασική πηγή για την ανανέωση του αρματικού δυναμικού του στρατού, αλλά και των κύριων συστημάτων των λοιπών Όπλων, ήταν κατά κύριο λόγο τα Αμερικανικά πλεονάσματα και τη τελευταία δεκαπενταετία τα Γερμανικά. Έχω την εντύπωση όμως, ότι ο Ε.Σ. ήταν από τους τελευταίους που έσπευδε να εκμεταλλευτεί αυτές τις πηγές. Οι προτεραιότητες των διαφόρων «υπεύθυνων» ήταν άλλες, δεδομένου ότι τα «λεφτά» βρίσκονται στις προμήθειες εργοστασιακού εξοπλισμού. Άλλωστε τη πρώτη δεκαετία του νέου αιώνα, που τα λεφτά ήταν «πετσετάκια», οι διάφοροι ανευθυνοϋπεύθυνοι διατυμπάνιζαν προς κάθε κατεύθυνση, «όχι άλλα μεταχειρισμένα όπλα». Έτσι τα καλύτερα «λάφυρα» του μεταχειρισμένου υλικού που διέθεταν οι ΗΠΑ και Γερμανία στους συμμάχους τους, τα άρπαζαν οι χώρες που νοιάζονταν και έσπευδαν ταχύτερα. Ο Στρατός από το 1970 μέχρι και σήμερα έχει προμηθευτεί 435 περίπου εργοστασιακά άρματα (160 ΑΜΧ-30, 105 LEO-1GR, 170 LEO-2HEL).

Εκ των υπόψη αρμάτων έχουν αποσυρθεί από την υπηρεσία και έχουν καταστραφεί όλα τα LEO-1GR και τα 2/3 των ΑΜΧ 30. Μολονότι αποσύρθηκαν τα ΑΜΧ-30 και τα LEO-1GR, ύστερα από 20 και 25 χρόνια χρήσης, διατηρούνται στην ενέργεια οι γερόλυκοι των 55 ετών. Τα άρματα Μ48Α5 MOLF, που κατασκευάστηκαν περίπου το 1960. Από τη παρούσα ενεργή δύναμη των 1200 περίπου αρμάτων του Ε.Σ., μόνο τα 170 LEO-2HEL αποτελούν εργοστασιακή προμήθεια. Όλα τα άλλα άρματα έχουν παραληφθεί δωρεάν ή με χαμηλό αντίτιμο από τα πλεονάσματα αρμάτων των ΗΠΑ και της Γερμανίας. Το μεγαλύτερο μέρος των Ελληνικών αρμάτων είναι Γερμανικής κατασκευής και μόνο το 1/3 (400 Μ48Α5 MOLF) είναι Αμερικάνικης, με το σύστημα βολής τους να είναι και αυτό Γερμανικό. Η μοναδική ευκαιρία, που παρουσιάστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 2000, να προμηθευτεί ο στρατός ένα μεγάλο αριθμό αρμάτων LEO-2Α4 από τα Γερμανικά αποθέματα, ως «αντίδωρο» για τη προμήθεια των 170 LEO-2HEL, πέρασε ανεπιστρεπτί, επειδή οι τότε υπεύθυνοι δεν ενδιαφέρονταν για την αύξηση της ισχύος του στρατού μέσω της ανανέωσης του αρματικού του δυναμικού με μεταχειρισμένα άρματα ( πολύ νεότερα και ικανότερα από τα υπηρετούντα) αλλά το πόσο μεγαλύτερα θα είναι τα «χρηματικά αντίδωρα» για τη τσέπη τους. Τελικά ο Ελληνικός Στρατός προμηθεύτηκε 182 LEO-2Α4, με το μεγάλο ωφελημένο και σε αυτή τη περίπτωση να είναι ο Τουρκικός στρατός που παρέλαβε 350 LEO-2Α4. Χωρίς βεβαίως η Τουρκία να έχει δώσει στη Γερμανία 2 δις ευρώ για τη προμήθεια 170 LEO-2HEL. Το πλεονέκτημα έναντι της Τουρκίας από τη προμήθεια των 170 LEO-2HEL, σχεδόν εξανεμίστηκε.

Συμπεράσματα

Από τα μέχρι τώρα παρουσιασθέντα στοιχεία, είναι φανερό ότι η βασική πηγή προμήθειας αρμάτων για τον Ελληνικό Στρατό, ήταν κατά κύριο λόγο τα πλεονάσματα αρμάτων των ΗΠΑ και της Γερμανίας. Η προμήθεια εργοστασιακών αρμάτων με πιστώσεις του Π/Υ, κάλυψε ένα πολύ μικρό ποσοστό των αναγκών. Ο Ελληνικός Στρατός λόγω της απειλής που αντιμετωπίζει η χώρα, χρειάζεται σημαντικό αριθμό αρμάτων. Ο αριθμός αυτός σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να καλυφθεί με χρήματα του Π/Υ. Οι απαιτούμενες πιστώσεις για τέτοιες προμήθειες είναι τεράστιες και χρήματα δεν υπάρχουν. Ποτέ δεν υπήρχαν. Και δεν θα υπάρχουν για τα πολλά επόμενα χρόνια. Ο Ε.Σ. εκ των πραγμάτων μπορεί να προσβλέπει ΜΟΝΟ στη προμήθεια μεταχειρισμένων αρμάτων και άλλων βαρέων όπλων, για να αντικαταστήσει τον οπλισμό του. Σημαντικό στοιχείο που πρέπει να ληφθεί υπόψη, είναι ότι το μεταχειρισμένο υλικό που προμηθευόμαστε από τις ΗΠΑ, επιδεικνύει στο χρόνο μεγάλες διαθεσιμότητες και πάντοτε υπάρχουν ανταλλακτικά. Τα άρματα Μ48Α5 είναι ακόμη επιχειρησιακά και εξοπλίζουν 10 περίπου Επιλαρχίες.

Σήμερα η μόνη πηγή για τη προμήθεια μεταχειρισμένων αρμάτων, είναι τα πλεονάσματα του στρατού των ΗΠΑ και ας ελπίσουμε ότι θα βρεθεί τρόπος να παραληφθεί κάποιος σημαντικός αριθμός μεταχειρισμένων αρμάτων Μ1 για την «εν καιρώ» στοιχειώδη ανανέωση του αρματικού δυναμικού. Επί του υπόψη θέματος, υπάρχουν μεγάλες αντιστάσεις από πολλούς. Υποθέτω από το club των Leopard, αλλά και από αυτούς που πάντα πιέζουν για εργοστασιακές προμήθειες. Αλλά κανένας από τους αρνητές της προμήθειας αρμάτων Μ1 δεν παρουσιάζει κάποιο σχέδιο για την αντικατάσταση των αρμάτων Μ48Α5 MOLF, όταν κατά την παρούσα περίοδο το δημόσιο ταμείο είναι άδειο.

Με ενεργή την απειλή στα ανατολικά μας σύνορα και τη μη ύπαρξη πιστώσεων για την ανανέωση του αρματικού δυναμικού, η αδιάκριτη καταστροφή των αρμάτων που αποσύρονται από τις Επιλαρχίες, αποτελεί αφροσύνη και θα πρέπει να τεθεί τέλος στη συνέχεια αυτής της πρακτικής.

Πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι:

1. Σε περίπτωση που ο αμυντικός σχεδιασμός θα επιβάλει τη συγκρότηση νέων μονάδων αρμάτων, η άμεση προμήθεια αρμάτων, είτε εργοστασιακών, είτε μεταχειρισμένων, θα είναι πρακτικά αδύνατη.
2. Σε περίπτωση επιχειρήσεων θα απαιτηθεί η ταχεία αναπλήρωση όσο το δυνατό περισσότερων εκ των απωλειών αρμάτων, ώστε να αποκατασταθεί το δυνατό συντομότερο ένα επίπεδο αρματικής ισχύος.

Τα άρματα που αποσύρονται από τις Επιλαρχίες λόγω αντικατάστασής τους από νεώτερα, μέχρι και τη στιγμή της απόσυρσης τους λειτουργούν, κινούνται, παίρνουν μέρος στις ασκήσεις, εκτελούν βολές και αποτελούν τα επιχειρησιακά άρματα με τα οποία οι Επιλαρχίες θα διεξάγουν τη μάχη. Μπορεί για διάφορους λόγους -κυρίως παλαιότητας- να παρουσιάζουν μικρά ή μεγάλα προβλήματα, αλλά μέχρι και την απόσυρσή τους από την ενεργό υπηρεσία είναι στο σύνολό τους επιχειρησιακά. Κατόπιν τούτου, είναι αδιανόητο την επαύριο της απόσυρσής τους να χαρακτηρίζονται άχρηστα και να καταστρέφονται. Η πλέον φυσιολογική διαχείριση των αποσυρόμενων αρμάτων, είναι να μεταφερθούν σε κάποιο χώρο και να παραμείνουν για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, μέχρι να αποφασιστεί, μετά από ώριμη ανάλυση, το μέλλον τους.

Στην περίπτωση μάλιστα που τα προς απόσυρση άρματα συντηρηθούν υποδειγματικά από τις Επιλαρχίες που τα αποσύρουν και στη συνέχεια αποθηκευτούν σε κάποιο στρατόπεδο στο οποίο υπάρχουν διαθέσιμα υπόστεγα και παράλληλα καλυφθούν με καλύμματα για τη προστασία τους από τις καιρικές συνθήκες, θα βρίσκονται για μεγάλο χρονικό διάστημα σε κάποια ανεκτή κατάσταση από άποψη συντήρησης, ώστε να επαναφερθούν αρκετά σύντομα στην ενέργεια στη περίπτωση που θα απαιτηθεί. Αυτό πράττουν οι σοβαροί στρατοί και αυτό επιβάλλεται να πράξει και ο Ε.Σ.. Επί των ανωτέρω αναφερομένων, ο γνωστός αντίλογος από τους «επαΐοντες», είναι ότι τα αποσυρόμενα άρματα έχουν ξεπεραστεί τεχνολογικά, είναι άχρηστα και θα πρέπει να καταστραφούν … «για να μη μας είναι βάρος … μάλλον…». Ουδέν αναληθέστερο. Παραθέτοντας τρία παραδείγματα στη συνέχεια, θα δείξω το άτοπο των δηλώσεων των «επαϊόντων».

1ο παράδειγμα: Τα άρματα Μ48A5 MOLF που αποτελούν το βασικό στήριγμα της άμυνας των νησιών του Αιγαίου, παραλήφθηκαν –ως βενζινοκίνητα Μ48 με πυροβόλο 90 χιλ- στις αρχές της δεκαετίας του 1960 και αποτέλεσαν αρχικά τα άρματα των Επιλαρχιών της ΧΧ ΤΘ Μεραρχίας. Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 παραλήφθηκαν και άλλα Μ48 από τα Αμερικανικά αποθέματα και ένα μέρος τους εξόπλισε τις ΕΜΑ της ΧΧΙ ΤΘ Ταξιαρχίας. Παρέμειναν στις υπόψη Επιλαρχίες μέχρι το 2000 περίπου, αφού προηγουμένως εκσυγχρονίστηκαν σε Μ48A5 και στη συνέχεια σε Μ 48A5 MOLF. Τα άρματα συνεχίζουν ακόμη να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους και θα τις προσφέρουν για αρκετά ακόμη χρόνια.

2ο παράδειγμα: Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 η Κυπριακή κυβέρνηση υπό τον αείμνηστο Πρόεδρο Γλαύκο Κληρίδη, ανέλαβε μια τιτάνια προσπάθεια για να ενισχύσει το αρματικό δυναμικό της Εθνικής Φρουράς, που μέχρι εκείνη τη στιγμή το αποτελούσαν 50 ΑΜΧ 30. Μεταξύ των άλλων προμηθειών (άρματα Τ-80 και ΤΟΜΑ BMP-3), η Εθνική Φρουρά στράφηκε προς τα παροπλισμένα από πολλών ετών ΑΜΧ 30 του Ελληνικού Στρατού. Μετά από μια εξαιρετική προσπάθεια, επιλέχθηκαν 50 άρματα από τα εγκαταλελειμμένα ΑΜΧ30, προκειμένου να συγκροτηθεί μια ακόμη ΕΜΑ ΑΜΧ 30. Τα άρματα αυτά επισκευάστηκαν στο 304 ΠΕΒ με πολύ μικρό κόστος και μεταφέρθηκαν στη Κύπρο. Παράλληλα «σαρώθηκε» ότι μπορούσε να αξιοποιηθεί ως ανταλλακτικό από τα υπόλοιπα ΑΜΧ 30 και από τις αποθήκες (ΑΒΥΠ και ΠΑΥΠ). Τα παροπλισμένα και εγκαταλειμμένα στο έλεος του «Θεού» ΑΜΧ 30, συμπλήρωσαν 20 περίπου χρόνια υπηρεσίας στην Ε.Φ. και νομίζω ότι αποσύρθηκαν πρόσφατα, μάλλον λόγω έλλειψης κονδυλίων.

3ο παράδειγμα: Πολλά από τα άρματα Μ48A5 Ισραηλινού στρατού, συνεχίζουν να προσφέρουν ακόμη τις υπηρεσίες τους. Ύστερα από την αποδέσμευση πληροφοριών από το Ισραηλινό επιτελείο, γνωρίζουμε ότι ένας αριθμός αρμάτων Μ48A5, έχουν τροποποιηθεί σε φορείς κατευθυνόμενων Α/Τ βλημάτων πολύ μεγάλου βεληνεκούς, με το όνομα Pereh. Ίσως κάποια Μ48Α5 να βρίσκονται και στα τάγματα αρμάτων των εφεδρικών ΤΘ Μεραρχιών.

Ένα μεγάλης ηλικίας και παλαιάς τεχνολογίας άρμα, μπορεί να συνεχίσει να είναι ενεργό και αποτελεσματικό. Στο κόσμο των αρματιστών ισχύει ότι «καλύτερο άρμα είναι αυτό που έχει το καλύτερο πλήρωμα» και αυτό σημαίνει ότι «τα γερασμένα κατά πολλούς άρματα, στα χέρια καλά εκπαιδευμένων αρματιστών μπορούν να κάνουν θαύματα». Βεβαίως, πάντα υπό τον όρο ότι το παλαιό άρμα μπορεί να υποστηριχθεί από πλευράς συντήρησης και ανταλλακτικών. Ο θώρακας του άρματος και ειδικά το κέλυφος του σκάφους, δεν υφίσταται σημαντική φθορά στο πέρασμα του χρόνου, με αποτέλεσμα να αποτελεί μια βαριά πλατφόρμα με ισχυρή θωράκιση που είναι επιδεκτική για πάρα πολλές χρήσεις.

Ο Ισραηλινός στρατός που αντιμετωπίζει διαρκώς πολεμικές προκλήσεις, έχει αξιοποιήσει στον υπέρτατο βαθμό τα άρματα που έχει αποσύρει, αλλά και τα εχθρικά άρματα που περιήλθαν στην κατοχή του ως πολεμικά λάφυρα. Παραμένει ένα μεγάλο ερωτηματικό το «γιατί» ο Ελληνικός Στρατός δεν μπόρεσε μέχρι σήμερα να αντιληφθεί αυτές τις πολύ απλές αλήθειες. Παραμένει επίσης άγνωστο αν όλοι αυτοί οι αξιωματικοί που έχουν σταλεί ως ΑΚΑΜ και στρατιωτικοί ακόλουθοι στο Ισραήλ, μετέφεραν στην ηγεσία του Ε.Σ., το τι πράττει ο Ισραηλινός στρατός για την αξιοποίηση του υλικού που αποσύρει. Πιστεύω κατά τρόπο απόλυτο και κατηγορηματικό, ότι κανένα άρμα από αυτά που αποσύρονται δεν πρέπει να καταστρέφεται, πριν μας δώσει και τη «ψυχή του». Τα άρματα που αποσύρονται, θα πρέπει να αξιοποιούνται και ως άρματα, αλλά και για πολλές άλλες λειτουργίες των Επιλαρχιών, αλλά και των λοιπών Όπλων του Στρατού.

Προτάσεις για την αξιοποίηση των αρμάτων που αποσύρονται

1η πρόταση: Δημιουργία εφεδρικού αποθέματος αρμάτων

Ένας αριθμός από τα άρματα που αποσύρονται, που θα επιλεγούν με συγκεκριμένα κριτήρια ικανότητας (π.χ. των νεωτέρων τύπων και της πιο πρόσφατης ανακατασκευής, με μεγάλο υπόλοιπο ωρών λειτουργίας κινητήρα, με απουσία φθορών στο σωλήνα πυροβόλου και απουσία ρωγμών στο θώρακα κ.α.), να μη καταστραφούν, αλλά αφού υποστούν μία γενική επιθεώρηση και επιμελημένη συντήρηση, να αποθηκευτούν σε κάποιους χώρους και να τεθούν σε κατάσταση μακράς συντήρησης, αποτελώντας πολεμικό απόθεμα. Η διαδικασία που πρέπει να ακολουθηθεί για την υλοποίηση της υπόψη πρότασης, θα πρέπει να έχει σαν βασικό κριτήριο το χαμηλό κόστος. Τα άρματα θα μπορούσαν να αποθηκευτούν σε κάποια ενεργά στρατόπεδα που διαθέτουν πλεονάζοντα υπόστεγα, ώστε να υπάρχει φρούρηση και έλεγχος από ενεργές μονάδες. Αλλά και στην περίπτωση που δεν υπάρχουν διαθέσιμα υπόστεγα, τα άρματα μπορούν αποθηκευτούν σε κάποιο χώρο που δεν κρατά το νερό της βροχής και να καλυφθούν με μεγάλα ανθεκτικά καλύμματα. Για το είδος της κατάστασης μακράς συντήρησης στην οποία θα πρέπει να τεθούν τα αποθηκευμένα άρματα, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σαν πρότυπο η κατάσταση μακράς συντήρησης των αρμάτων Μ60Α3 που παρέλαβε ο στρατός και ήδη αναφέρθηκε, αν και ο στρατός και ειδικά το Σώμα του Τεχνικού διαθέτουν τη σχετική γνώση και εμπειρία για αυτό το ζήτημα.

Δικαιολογητικές σκέψεις

Με ενεργή την Τουρκική απειλή, κανένας δεν μπορεί να εγγυηθεί απόλυτα και κατηγορηματικά ότι η χώρα δεν μπορεί να βρεθεί σε μία πολύ κρίσιμη κατάσταση, που θα έχει σαν αποτέλεσμα την απαίτηση για την άμεση συγκρότηση νέων μονάδων ΤΘ και ως εκ τούτου την ανάγκη για άμεση προμήθεια αρμάτων. Σαν παράδειγμα έχουμε την Ε-Τ κρίση του Ιουλίου του 1974, όταν απαιτήθηκε η άμεση ανεύρεση και προμήθεια αρμάτων και άλλων εξοπλισμών προκειμένου να συγκροτηθούν νέες μονάδες στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου. Όπως επίσης το 1977, όταν απαιτήθηκε να βρεθούν άρματα για τη συγκρότηση μιας νέας Επιλαρχίας και λόγω μη ύπαρξης διαθέσιμων αρμάτων, αφαιρέθηκαν από τις υφιστάμενες Επιλαρχίες τα άρματα των ΠΑΠ, ενώ λίγο νωρίτερα είχαν αφαιρεθεί τα άρματα των ΑΕΛΑ. Σε στιγμές κρίσης κανένας δεν πωλεί ή πωλεί ακριβά. Σαν παράδειγμα θα αναφέρω ότι οι προσπάθειες της Ελλάδας για την προμήθεια κύριου οπλισμού κατά την περίοδο 1936-1940 (Α/Φ, Α/Τ πυροβόλων, αρμάτων, πυροβόλων κ.α. υλικών), δεν καρποφόρησαν στο σύνολό τους. Πολλά συμβόλαια δεν εκτελέστηκαν μολονότι καταβλήθηκαν οι προκαταβολές ή και εξοφλήθηκε όλο το ποσό, επειδή οι προμηθεύτριες χώρες τα χρειάζονταν για τις δικές τους ανάγκες λόγω του επερχόμενου πολέμου. [«Υπέρ αεροπορίας: Η Ιστορική αλήθεια για τον έρανο της 4ης Αυγούστου και οι επιδόσεις της Ε.Β.Α. στον πόλεμο του 1940», http://www.istorikathemata.com/2015/10/4-1940.html%5D.Για να συγκροτηθεί μια Επιλαρχία ή ένας Σχηματισμός ΤΘ απαιτείται χρόνος.

Το 1975 αποφασίστηκε η συγκρότηση της XXII ΤΘ Ταξιαρχίας με άρματα ΑΜΧ-30 και ΤΟΜΑ ΑΜΧ-10P. Απαιτήθηκαν τέσσερα χρόνια για να παραληφθεί το σύνολο των αρμάτων και των ΤΟΜΑ και να ολοκληρωθεί η συγκρότηση της Ταξιαρχίας. Όμως χρειάστηκαν πολλά ακόμη χρόνια για να δημιουργηθεί ιστορία-παράδοση-πνεύμα-εμπειρία-ιδέα-συνέχεια ώστε ο σκληρός αυτός σχηματισμός να μετουσιωθεί σε πολεμική μηχανή. Νομίζω ότι γίνεται αντιληπτό, ότι αν στο προσεχές μέλλον απαιτηθεί να συγκροτηθεί μια νέα ΤΘ Ταξιαρχία ή νέες μονάδων αρμάτων, ο χρόνος που θα απαιτηθεί για τη συγκρότησή τους θα είναι πολύ μεγάλος, ακόμη και στην περίπτωση ύπαρξης αποθέματος αρμάτων. Αν όμως δεν υπάρχουν άμεσα διαθέσιμα άρματα, τι γίνεται; [Σημείωση: Πριν περίπου 10 χρόνια, κάποιοι «ειδικοί» αποφάσισαν τη διάλυση της ΧΧΙΙ ΤΘ Ταξιαρχίας, όπως και 37ης Μ/Κ Ταξιαρχίας στη Θράκη. Νομίζω ότι η διάλυση της Μ/Κ προηγήθηκε. Οι υπόψη Ταξιαρχίες δεν διαλύθηκαν επειδή εξέλιπε η απειλή και κατά συνέπεια και ο λόγος ύπαρξης τους, αλλά επειδή ο Παπαντωνίου (ψάχνω εναγωνίως να βρω έναν ικανό υπουργό που πέρασε από το ΥΕΘΑ τα τελευταία 30 χρόνια) ήθελε να μειώσει τη θητεία στους 12 μήνες. Δεν προτάθηκαν οι επιχειρησιακοί λόγοι, αλλά μικροκομματικοί. Μήπως το κυβερνών κόμμα αλιεύσει κάποια ψηφαλάκια. Διέλυσαν μία ΤΘ και μία Μ/Κ Ταξιαρχία, με ενεργή τη Τουρκική απειλή και τον Ερντογάν σήμερα να έχει απασφαλίσει.]

2η πρόταση: Τροποποίηση αποσυρόμενων αρμάτων σε βαριά ΤΟΜΠ Η τροποποίηση ενός μεγάλου αριθμού αποσυρόμενων αρμάτων, σε βαρέα ΤΟΜΠ (Τεθωρακισμένα Οχήματα Μεταφοράς Προσωπικού), θα αποτελέσει τη πλέον σημαντική αναβάθμιση του Όπλου του Πεζικού, από την εποχή που συγκροτήθηκαν τα πρώτα Μ/Κ Τάγματα. Τα βαρέα ΤΟΜΠ που θα προέλθουν από την τροποποίηση αρμάτων, θα προσφέρουν ένα πολύ ανώτερο επίπεδο προστασίας στους άνδρες του Μ/Κ ΠΖ, από τη προσφερόμενη από τα ΤΟΜΠ Μ113 και ΛΕΩΝΙΔΑΣ. Το ανώτερο επίπεδο προστασίας των υπόψη βαρέων ΤΟΜΠ, θα προέλθει αφ’ ενός από τον χαλύβδινο θώρακα του σκάφους του άρματος (βάρους άνω των 40 τόνων) και αφ’ ετέρου από κάποιο πακέτο πρόσθετης θωράκισης που ενδεχομένως θα τοποθετούνταν στα νέα ΤΟΜΠ και δυνητικά θα μπορούσε να περιλαμβάνει πρόσθετη εξωτερική θωράκιση στο εμπρόσθιο τόξο και στο διαμέρισμα της ομάδας μάχης, πλευρικές ποδιές, αντιθραυσματική επένδυση στο εσωτερικό και αντιναρκική στο δάπεδο. Η προτεινόμενη τροποποίηση είναι υλοποιήσιμη. Την έκαναν άλλοι και ασφαλώς μπορούμε και εμείς. Εκτός αν είμαστε εγκεφαλικά ανάπηροι. Υπάρχει διαθέσιμη διεθνής τεχνολογία -κυρίως Ισραηλινή- και σίγουρα οι εργασίες τροποποίησης μπορούν να εκτελεστούν:

α) Στα στρατιωτικά εργοστάσια στα οποία εκτελούνται οι ανακατασκευές και οι διάφοροι εκσυγχρονισμοί των βαρέων συστημάτων του στρατού (αρμάτων, ΤΟΜΠ, Α/Κ πυροβόλων).

β) Στην ΕΛΒΟ η οποία κατασκεύασε τα ΤΟΜΠ ΛΕΩΝΙΔΑΣ και συμμετείχε στη συναρμολόγηση των αρμάτων LEO 2HEL. Επίσης μεγάλες δυνατότητες σε βαριές μηχανολογικές και μεταλλουργικές κατασκευές, διαθέτουν σημαντικές Ελληνικές εταιρείες και τα Ελληνικά ναυπηγεία. Είναι χρήσιμο να θυμόμαστε ότι το 1921 ο ναύσταθμος της Σαλαμίνας κατασκεύασε τα κλείστρα των πυροβόλων ΣΚΟΝΤΑ των 105 και 150 χιλ που περιήλθαν ως λάφυρα στον Ελληνικό Στρατό στη Μικρά Ασία. Αναφέροντας το υπόψη ιστορικό παράδειγμα, θέλω να πω ότι μπορούμε να κάνουμε πράγματα που μπορεί να φαντάζουν ακατόρθωτα. Οπωσδήποτε δεν είμαι ειδικός για το τεχνολογικό κομμάτι της τροποποίησης, πιστεύω όμως ότι μπορεί να γίνει. Τα σκάφος ενός άρματος διαθέτει μεγάλο εσωτερικό χώρο, που αφαιρουμένου του πύργου είναι επαρκής για να μεταφέρει μια ομάδα πεζικού. Ο κινητήρας νομίζω ότι μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί και σίγουρα θα χρειαστεί να μετακινηθεί σε άλλη θέση ώστε να δημιουργηθεί χώρος για την ομάδα μάχης και έξοδος για το προσωπικό στο πίσω μέρος του σκάφους. Αυτό θα απαιτήσει σοβαρές μεταλλουργικές και μηχανολογικές εργασίες για τη μεταφορά της κίνησης στους κινητήριους τροχούς και τη διάνοιξη εξόδου στο πίσω μέρος του σκάφους.

Ο κινητήρας του άρματος μετά την αφαίρεση του πύργου, θα μπορεί να κινεί το βαρύ ΤΟΜΠ με μεγαλύτερη ταχύτητα, αλλά θα πρέπει είτε να αναβαθμιστεί, είτε να αντικατασταθεί με άλλο μεγαλύτερης ισχύος ώστε ο λόγος ισχύος ανά τόνο βάρους, να πλησιάσει αυτό των συγχρόνων αρμάτων. Άλλες παρεμβάσεις που είναι σκόπιμο να γίνουν, είναι η εγκατάσταση πλευρικών ποδιών και αντιναρκικής θωράκισης στο δάπεδο του σκάφους και ίσως η τοποθέτηση κάποιου επιπλέον πακέτου θωράκισης. Τα πλεονεκτήματα από τη προτεινόμενη αξιοποίηση των αρμάτων που αποσύρονται (αναφέρομαι στα όσα έχουν αποσυρθεί και δεν έχουν καταστραφεί και σε αυτά που θα αποσυρθούν μελλοντικά), είναι φανερά. Το Μ/Κ Πεζικό θα αποκτήσει για πρώτη φορά στην ιστορία του βαριά θωρακισμένα ΤΟΜΠ που θα προσφέρουν ανώτερο επίπεδο προστασίας στο Μ/Κ πεζικό από τα χρησιμοποιούμενα σήμερα ΤΟΜΠ Μ113 και ΛΕΩΝΙΔΑΣ και συνεπώς θα αποκτήσει τη δυνατότητα να συνεργάζεται αποτελεσματικότερα με τα άρματα μάχης στο πλαίσιο των Συγκροτημάτων αρμάτων και Μ/Κ πεζικού. Αυτό αφορά και τα σύγχρονα άρματα, αλλά και αυτά της παλαιότερης κατασκευής και τεχνολογίας.

Υπάρχει μια μεγάλη παρεξήγηση, που πέρα από τον «ειδικό τύπο», τους «δημοσιογράφους του ειδικού τύπου» και τους «ειδικούς δημοσιογράφους», την αναπαράγουν και πάρα πολλοί αξιωματικοί. Γράφεται ότι πρέπει να προμηθευτούμε σύγχρονα ΤΟΜΑ προκειμένου να είναι δυνατή η συνεργασία του Μ/Κ Πεζικού με τα άρματα LEO 2A4 KAI LEO 2HEL. Αυτό είναι μια μεγάλη ανοησία. Το Μ/Κ πεζικό του Ισραηλινού στρατού που δεν διαθέτει ΤΟΜΑ, αλλά πάρα πολλά ΤΟΜΠ (Namer, Μ113 Achzarit και Nakpadon), μπορεί και συνεργάζεται με τα υπερσύγχρονα άρματα Merkava Mk ΙΙΙ και IV.

Ανεξάρτητα από το αν το Μ/Κ Πεζικό διαθέτει ΤΟΜΠ ή ΤΟΜΑ και αν οι ΕΜΑ διαθέτουν σύγχρονα ή παλαιότερης τεχνολογίας άρματα, η συνεργασία μεταξύ των μονάδων αρμάτων και αυτών του Μ/Κ Πεζικού στηρίζεται στις εξής αρχές:

• Ύπαρξη κατάλληλου δόγματος συνεργασίας αρμάτων και Μ/Κ πεζικού, διαρκής συνεκπαίδευση των δύο Όπλων, κοινές διαδικασίες και συναντίληψη.

• Ύπαρξη αποτελεσματικών συστημάτων διοίκησης, ελέγχου και επικοινωνιών στα άρματα και το Μ/Κ πεζικό.

• Τα ΤΟΜΠ, ή τα ΤΟΜΑ, του Μ/Κ πεζικού, θα πρέπει να διαθέτουν ικανότητες ανάλογες με αυτές των αρμάτων όσο αφορά τη προστασία θώρακα και τη κινητικότητα, ώστε τα δημιουργούμενα Συγκροτήματα αρμάτων και Μ/Κ πεζικού να μπορούν να επιχειρούν ως μία συνεκτική δύναμη. Για την ικανοποίηση αυτής της αρχής, απαιτείται τα ΤΟΜΠ και τα ΤΟΜΑ, που μεταφέρουν το Μ/Κ Πεζικό, να διαθέτουν ισχυρή θωράκιση και ισχυρό συγκρότημα ισχύος, ώστε να μπορούν να κινούνται και να ενεργούν σε απόσταση αμοιβαίας υποστήριξης από τα άρματα.

Με βάση τα παραπάνω, το Μ/Κ Πεζικό μπορεί να συνεργαστεί αποτελεσματικά με τα άρματα, εφόσον επιχειρεί υπό τη προστασία ισχυρού θώρακα αντίστοιχου με αυτό των αρμάτων και διαθέτει κινητικότητα αντίστοιχη με αυτή των αρμάτων.

Δικαιολογητικές σκέψεις

Το βασικό ΤΟΜΠ του Ελληνικού Στρατού είναι το Μ113 και ακολουθεί το ΛΕΩΝΙΔΑΣ. Το ΤΟΜΠ Μ113 χρησιμοποιείται σε τεράστιους αριθμούς από όλα σχεδόν τα Όπλα του στρατού και αποτελεί το κύριο μέσο μεταφοράς των στοιχείων μάχης των περισσοτέρων Μ/Κ ταγμάτων πεζικού. Αποτελεί σχεδίαση του 1960, μιας εποχής που το καλύτερο Α/Τ όπλο ήταν το πυροβόλο διαμετρήματος 90 χιλ των αρμάτων Μ47 – Μ48 και το Α/Τ ΠΑΟ 106 χιλ.

Αριστερά: M-113A1 (Εισαγωγή σε υπηρεσία: 1960) . Βάρος: 11,2 τόνοι, Κινητήρας: 215 hp, Ι/Β: 19,2 hp/τόνο, Πολυβόλο: 0,50”, Πλήρωμα: 2+11 Δεξιά: Boxer Βάρος: 33 τόνοι, Κινητήρας: 700 hp, Ι/Β: 21,2 hp/τόνο, Πολυβόλο: 0,50”, Πολυβομβιδοβόλο 40 χιλ, Πλήρωμα: 3+8

Τα Μ113 τα έβλεπα ως έφηβος στις στρατιωτικές παρελάσεις στην Αθήνα πριν το 1970, αλλά τα συνάντησα για πρώτη φορά πριν 40 χρόνια, όταν ως νεαρός Ανθυπίλαρχος έλαβα μέρος σε άσκηση με ένα Τάγμα Πεζικού στη περιοχή του Έβρου. Η XVI Μεραρχία ΠΖ στην οποία ανήκε η μονάδα μου δεν διέθετε Μ/Κ Τάγματα, αλλά 2 Λόχους Ερπυστριοφόρων (ΛΕΡΠ) με ΤΟΜΠ Μ113, που τα παραχωρούσε στα Τάγματα πεζικού για τη μηχανοκίνηση Λόχων ή Διμοιριών. Μολονότι πέρασαν πάρα πολλές δεκαετίες από εκείνη την εποχή, η XVI Μ/Κ Μεραρχία συνεχίζει να χρησιμοποιεί ακόμη τα ΤΟΜΠ Μ113 στα Μ/Κ Τάγματά της και το Μ/Κ πεζικό συνεχίζει να παρελαύνει στις στρατιωτικές παρελάσεις των δύο εθνικών επετείων, με ένα Μ/Κ λόχο με τα ίδια ΤΟΜΠ Μ113. Καμιά απολύτως εξέλιξη. ΕΛΕΟΣ!

Το Μ113 στις διάφορες εκδόσεις του είναι δημοφιλέστατο από όλους τους χρήστες του παγκοσμίως, αλλά εδώ και πολλές δεκαετίες έχει ξεπεραστεί ως μέσο μεταφοράς των ομάδων μάχης των Μ/Κ ταγμάτων πεζικού. Οι σημαντικότεροι στρατοί του κόσμου έχουν απομακρύνει το Μ113 από τα Μ/Κ τάγματά τους και εδώ και πολλές δεκαετίες χρησιμοποιούν ΤΟΜΑ, που πέρα από το πυροβόλο και τα εξελιγμένα μέσα παρατήρησης και σκόπευσης, διαθέτουν ως κύριο χαρακτηριστικό τους σύγχρονη ισχυρή θωράκιση και ένα μεγάλης ισχύος συγκρότημα κίνησης.

Το βασικό μειονέκτημα των ΤΟΜΠ Μ113 και ΛΕΩΝΙΔΑΣ, δεν είναι η απουσία βαρέως οπλισμού, αλλά η ΑΝΑΙΜΙΚΗ τους θωράκιση, που δεν προσφέρει ΚΑΜΙΑ ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ στους επιβαίνοντες μαχητές. Το Μ113 είναι κατάλληλο για πάρα πολλές λειτουργίες όλων των όλων των Όπλων (διοίκησης, μεταφορά τραυματιών, κλωβοί ευαίσθητων επικοινωνιακών συστημάτων, μεταφοράς ομάδων συντηρήσεως, φορείς όλμων κ.α.), που εκτελούνται πίσω από τη γραμμή του πυρός, αλλά είναι ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΑΚΑΤΑΛΛΗΛΟ -εδώ και πολλές δεκαετίες- ως μέσο μεταφοράς του Μ/Κ πεζικού στο σύγχρονο πεδίο μάχης, όπου κυριαρχούν τα επιθετικά Ε/Π, τα πυροβόλα των αρμάτων των 105 και κυρίως των 120 χιλ, καθώς και τα κατευθυνόμενα Α/Τ βλήματα μεγάλου βεληνεκούς. Σε περίπτωση πολέμου, τα ΤΟΜΠ Μ113 και ΛΕΩΝΙΔΑΣ του Μ/Κ πεζικού, θα αποτελέσουν εύκολούς και ελκυστικούς στόχους και κινούμενα φέρετρα για τους μαχητές του πεζικού. Τα περί ευκινησίας και λοιπών δυνατοτήτων των Μ113Α1-2 αναφερόμενα, μόνο θυμηδία προκαλούν στους γνωρίζοντες. Ο λόγος ισχύος ανά τόνο βάρους των Μ113 Α2, ανέρχεται στο φανταστικό 19,2 hp/τόνο.

Μια ιστορία πριν 43 χρόνια

«…. Αργά εκείνο το απόγευμα οι άλλες Ίλες της Επιλαρχίας έπεσαν μέσα σε ενέδρα ένα χλμ μακριά από εμένα. Μία Ίλη 8 αρμάτων εξαλείφθηκε από αντιαρματικά πυροβόλα και πυρά των Συριακών αρμάτων, όχι από αντιαρματικούς πυραύλους. Ο Διοικητής της Επιλαρχίας χτυπήθηκε και διακομίσθηκε. Μετά ο υποδιοικητής τραυματίσθηκε από θραύσματα βλήματος και ο τρίτος στη διοίκηση πυροβολήθηκε στο πόδι. Η δεύτερη Ίλη έχασε δύο άρματα και εξίσου άσχημα ένα TOΜΠ κτυπήθηκε από βλήμα και 8 άνδρες σκοτώθηκαν. Με αυτό η εμπιστοσύνη στο όχημα χάθηκε από όλους τους άνδρες που επέβαιναν στα ΤΟΜΠ. Το έσκασαν από τα ΤΟΜΠ και ανέβηκαν στα άρματα.» [«Αρματιστής» στο Γκολάν», Οκτώβριος 1973].

Κατεστραμμένο Μ113 των IDF από επίθεση της Χαμάς, με 7 νεκρούς στρατιώτες

Η απαίτηση για την αύξηση του βαθμού προστασίας που προσφέρει η θωράκιση των ΤΟΜΠ Μ113 και ΛΕΩΝΙΔΑΣ στο Μ/Κ Πεζικό, αποτελεί αδήριτη ανάγκη

Ο Ελληνικός Στρατός, από τη δεκαετία του 1960 που παρέλαβε τα πρώτα Μ113 [συνεχίζει να τα παραλαμβάνει σε μεγάλους αριθμούς από τα πλεονάσματα των ΗΠΑ] ΟΥΔΕΜΙΑ προσπάθεια κατέβαλε μέχρι σήμερα για να βελτιώσει το επίπεδο της προσφερόμενης από αυτά προστασίας στο προσωπικό, με την εγκατάσταση έστω και μιας στοιχειώδους πρόσθετης θωράκισης. Να προσθέσει πχ μεταλλικές πλάκες εμπρός και στα πλευρά της υπάρχουσας θωράκισης των ΤΟΜΠ Μ113 και ΛΕΩΝΙΔΑΣ. Μια εργασία χαμηλού κόστους που θα μπορούσε να εκτελεστεί με μικρή δαπάνη στα στρατιωτικά εργοστάσια, όπως την έχουν εκτελέσει άλλοι στρατοί. Σκέψη για την εσωτερική θωράκιση των ΤΟΜΠ, ουδέποτε παρουσιάστηκε. Η παραπάνω θλιβερή πραγματικότητα αποτελεί αδιαμφισβήτητο γεγονός και δεν περιποιεί τιμή στις στρατιωτικές ηγεσίες. Ο Έλληνας στρατιώτης ήταν και συνεχίζει να είναι, αναλώσιμο είδος.

Η μόνη σκέψη που μου έρχεται στο μυαλό για την αναφερόμενη κατάσταση, είναι ότι η ανώτατη ηγεσία δεν αντιλαμβάνεται το μέγεθος και τη κρισιμότητα του προβλήματος. Μάλλον δεν το αντιλαμβάνεται ο χειριστής του υπόψη θέματος, δηλαδή η Διεύθυνση Πεζικού του ΓΕΣ, που μελετά και εισηγείται στην ηγεσία. Είναι φανερό ότι η στρατιωτική ηγεσία και η Διεύθυνση Πεζικού του ΓΕΣ μολονότι βλέπουν τις εξελίξεις που συμβαίνουν παγκοσμίως στα μέσα μεταφοράς του Μ/Κ πεζικού, δεν τις κατανοούν. Βλέπουν, αλλά δεν κατανοούν ότι όλες οι σημαντικές εξελίξεις συμβαίνουν στη θωράκιση, στη προστασία του προσωπικού και τη κινητικότητα και τελευταία στον οπλισμό και τα μέσα παρατήρησης και βολής. Σήμερα τα ΤΟΜΠ και τα ΤΟΜΑ εφοδιάζονται με θωρακίσεις σύνθετες, ενεργές, κεραμικές, πολυστρωματικές, αντιναρκικές, κέβλαρ, αντιθραυσματικές, πρόσθετα πακέτα ανάλογα του επιπέδου της απειλής κ.α.. Ότι και αν παράγεται παγκόσμια για τη μεταφορά του πεζικού στο πεδίο της μάχης, [είτε ΤΟΜΑ, είτε ΤΟΜΠ, είτε σε ερπύστρια, είτε σε τροχό] διαθέτει βαριά και αποτελεσματική θωράκιση. Οι απώλειες του προσωπικού δεν είναι ανεκτές όταν μπορείς να τις αποφύγεις.

ΤΟΜΠ με πρόσθετη θωράκιση

Ο μονόδρομος

Η αναβάθμιση της θωράκισης των ΤΟΜΠ Μ113 και ΛΕΩΝΙΔΑΣ των Μ/Κ Λόχων πεζικού, με την εγκατάσταση ενός πακέτου πρόσθετης θωράκισης και η τροποποίηση αρμάτων που αποσύρονται σε βαριά ΤΟΜΠ, με παράλληλη τοποθέτηση στα υπόψη μέσα ενός κινητήρα μεγαλύτερης ισχύος, αποτελεί κατά τη γνώμη μου τη μοναδική λύση που θα επιτρέψει στο Μ/Κ Πεζικό να συνεργάζεται αξιόπιστα και αποτελεσματικά με τα άρματα στο σύγχρονο πεδίο της μάχης.

Επειδή η Τουρκική απειλή που αντιμετωπίζει η πατρίδα μας συνεχίζει να παραμένει ενεργή και να αναβαθμίζεται διαρκώς, ο Ελληνικός Στρατός οφείλει να μην εφησυχάζει, αλλά να εξαντλεί κάθε προσπάθεια και κάθε πρόσφορο τρόπο για να ανανεώνει και αναβαθμίζει τα οπλικά του συστήματα. Το δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει για να διατηρεί ένα επίπεδο ισορροπίας απέναντι στην εξοπλιστική φρενίτιδα του αντιπάλου, μας το δείχνει ο Ισραηλινός στρατός που αξιοποιεί στο έπακρο και για πληθώρα χρήσεων τα άρματα που έχει αποσύρει, καθώς και αυτά που συνέλαβε ως λάφυρα στους πολλούς πολέμους που διεξήγαγε μέχρι σήμερα. Ο Ισραηλινός στρατός δεν διαθέτει ΤΟΜΑ και συνεχίζει να εξοπλίζει τα Μ/Κ Τάγματά του με βαρέα ΤΟΜΠ που προήλθαν από τροποποίηση αρμάτων Τ-54, Τ-55 και Centurion. Τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να εξοπλίζει κάποια εκ των Μ/Κ Ταγμάτων του με το βαρύ ΤΟΜΠ NAMER, που κατασκευάζεται στο Ισραήλ. Το ΤΟΜΠ NAMER δείχνει το δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει και ο Ελληνικός Στρατός όσο αφορά τα μέσα μεταφοράς του Μ/Κ Πεζικού. Από τη στιγμή που μπορέσαμε και κατασκευάσαμε το ΛΕΩΝΙΔΑΣ, πιστεύω ότι μπορούμε να κατασκευάσουμε και ένα βαρύ ΤΟΜΠ, αντιστοίχων δυνατοτήτων με του NAMER. 

NAMER Βάρος: 60 τόνοι, Κινητήρας: 1200 hp, Ισχύς/τόνο Βάρους: 20 hp/τόνο, Οπλισμός: 2 πολυβόλα + 1 όλμος 60χιλ, Πλήρωμα: 3+9

3η πρόταση: Τροποποίηση αρμάτων σε βλητοφόρα ανεφοδιασμού πυρομαχικών των Επιλαρχιών Μέσων Αρμάτων

Ο ανεφοδιασμός των αρμάτων με πυρομαχικά κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων, εκτελείται οποτεδήποτε προκύψει ανάγκη, ημέρα και νύκτα και ενδεχομένως και εγγύς της γραμμής μάχης. Εφόσον το επιτρέπει η τακτική κατάσταση, ο ανεφοδιασμός με πυρομαχικά θα πρέπει να εκτελείται κατά τη διάρκεια της νύκτας και όταν τα άρματα βρίσκονται στην εφεδρεία. Τα πυρομαχικά μεταφέρονται στις θέσεις των αρμάτων με φορτηγά γενικής χρήσης (ΓΧ) σε κιβώτια των 2 βλημάτων. Στις θέσεις ανεφοδιασμού τα βλήματα θα πρέπει να αποσυσκευαστούν από τα κιβώτια τους και να φορτωθούν στα άρματα. Είναι προφανές ότι όλη αυτή η διαδικασία ενέχει προβλήματα κινδύνους και καθυστερήσεις, επειδή τα φορτηγά ΓΧ στερούνται της απαιτούμενης ευελιξίας και ταχύτητας για κίνηση εκτός δρομολογίων και σε δύσκολα εδάφη και επίσης είναι ευάλωτα σε κάθε είδους προσβολές από όπλα ευθυτενούς και καμπύλης τροχιάς. Η αποσυσκευασία και η φόρτωση απαιτούν σημαντικό χρόνο και αυτός δεν είναι πάντα διαθέσιμος.

Κατόπιν των παραπάνω, θα ήταν πολύ σημαντικό κάποια άρματα που έχουν αποσυρθεί, ή θα αποσυρθούν στο μέλλον, να τροποποιηθούν σε βλητοφόρα και να χρησιμοποιούνται για τον ανεφοδιασμό των αρμάτων με πυρομαχικά στο πεδίο της μάχης. Είναι προφανές ότι τα άρματα που θα τροποποιηθούν σε βλητοφόρα, είναι περισσότερο ικανά από τα φορτηγά γενικής χρήσεως για τη μεταφορά πυρομαχικών, λόγω της ευελιξίας και της προστασίας που τους παρέχει η ερπύστρια και η θωράκιση αντίστοιχα. Επιπλέον τα βλήματα θα μεταφέρονται αποσυσκευασμένα στις ειδικές κυψέλες που υπάρχουν στο πύργο και το σκάφος των αρμάτων και θα μεταφορτώνονται απ’ ευθείας στα άρματα σε πολύ σύντομο χρόνο.

Η προτεινόμενη τροποποίηση μπορεί να υλοποιηθεί εύκολα, γρήγορα και με χαμηλό κόστος. Για τη τροποποίηση αποσυρόμενων αρμάτων σε βλητοφόρα, ο πύργος πρέπει να παραμείνει, ενώ το πυροβόλο και όλα τα συστήματα του πύργου θα αφαιρεθούν. Η χειροκίνητη περιστροφή του πύργου θα παραμείνει. Η έξοδος του πυροβόλου από το πύργο, πρέπει να φραχτεί με μεταλλική πλάκα ίδιου πάχους με αυτή του πύργου. Οι «κυψέλες» αποθήκευσης των βλημάτων θα παραμείνουν, εφόσον πρόκειται για βλητοφόρα που θα διατεθούν σε Επιλαρχίες αρμάτων με πυροβόλο 105 χιλ, και θα χρειαστεί να προστεθούν και άλλες στο χώρο που θα ελευθερωθεί μετά την αφαίρεση του πυροβόλου και των λοιπών συστημάτων. Εφόσον η τροποποίηση θα αφορά σε βλητοφόρα που θα διατεθούν σε Επιλαρχίες αρμάτων με πυροβόλο 120 χιλ, εννοείται ότι θα πρέπει να αντικατασταθούν όλες οι κυψέλες με αντίστοιχες βλημάτων 120 χιλ. Με μια πρόχειρη εκτίμηση, ένα άρμα Μ60Α1 που θα μετατραπεί σε βλητοφόρο, θα μπορεί να μεταφέρει τουλάχιστο 130 βλήματα 105 χιλ.

4η πρόταση: Τροποποίηση αρμάτων για τη μεταφορά των ΠΑΠ και των ΑΕΛΑ των Επιλαρχιών αφού αφαιρεθεί το πυροβόλο τους

Μέχρι το 1977 στις Επιλαρχίες προβλέπονταν 1 άρμα σε κάθε ΙΜΑ για τη μεταφορά των Προκεχωρημένων Αξιωματικών Παρατηρητών (ΠΑΠ) και 1 άρμα στην Ίλη Διοικήσεως για τη μεταφορά του Αξιωματικού Ελεγκτή Αέρος (ΑΕΛΑ). Τα υπόψη 4 άρματα αντικαταστάθηκαν δια ισάριθμων ΤΟΜΠ Μ113. Η αντικατάσταση ήταν επιβεβλημένη επειδή η ισχύς πυρός των 4 αυτών αρμάτων σε περίοδο επιχειρήσεων θα παρέμενε ανεκμετάλλευτη για προφανείς λόγους. Όμως οι ΠΑΠ και οι ΑΕΛΑ κατά την εκτέλεση της αποστολής τους ενεργούν από πολύ προωθημένες θέσεις και τα ΤΟΜΠ Μ113 στα οποία επιβαίνουν, δεν προσφέρουν κάποια ιδιαίτερη προστασία. Δια της προτεινόμενης τροποποίησης αφ’ ενός οι ΠΑΠ και ΑΕΛΑ θα διαθέτουν αυξημένο βαθμό προστασίας κατά την εκτέλεση της αποστολής τους από αυτόν που τους παρέχουν τα Μ113 και αφ’ ετέρου θα αποδεσμευτεί ένας πολύ μεγάλος αριθμός ΤΟΜΠ Μ113 από τις μονάδες αρμάτων, (περίπου 100), που θα διατεθούν για τη κάλυψη άλλων αναγκών. Είναι ευνόητο ότι τα πυροβόλα των αρμάτων που θα αναλάβουν τη μεταφορά των ΠΑΠ και ΑΕΛΑ, δεν χρειάζονται και θα πρέπει να αφαιρεθούν. Θα ήταν όμως σκόπιμο να διατηρηθεί η κίνηση του πύργου και όλα τα συστήματα  παρατήρησης, σκόπευσης και αποστασιομέτρησης, επειδή μπορούν να διευκολύνουν τους ΠΑΠ και ΑΕΛΑ στην εκτέλεση της αποστολή τους.

5η πρόταση: Τροποποίηση αρμάτων για την αρχική εκπαίδευση των οδηγών αρμάτων στην οδήγηση

Τα ειδικά άρματα που χρησιμοποιούνται για την αρχική εκπαίδευση των οδηγών αρμάτων στην οδήγηση, ονομάζονται στη γλώσσα των αρματιστών, «δασκάλες». Τα υπόψη ειδικά άρματα, στη θέση του πύργου διαθέτουν ένα γυάλινο κουβούκλιο για τον εκπαιδευτή που του προσφέρει τη δυνατότητα καλύτερου ελέγχου του εκπαιδευόμενου οδηγού, απ’ ότι τα κανονικά άρματα. Για πρώτη φορά τα υπόψη άρματα ήρθαν στα Ελληνικά τεθωρακισμένα, με την έλευση των Γαλλικών αρμάτων ΑΜΧ 30.

Η χρησιμοποίηση αρμάτων που αποσύρονται για αυτό το σκοπό, αποτελεί μια πολύ εύκολη τροποποίηση και θα έχει ευεργετικά αποτελέσματα και στην εκπαίδευση των νέων οδηγών αρμάτων, αλλά και στη μη επιβάρυνση των επιχειρησιακών αρμάτων με ώρες λειτουργίας και προφανείς φθορές. Η αρχική εκπαίδευση των οδηγών αρμάτων στην οδήγηση, μπορεί να εκτελείται σε οποιοδήποτε τύπο άρματος και όχι μόνο σε αυτό για το οποίο τους έχει αποδοθεί η ειδικότητα. Για την αρχική εκπαίδευση στην οδήγηση αρμάτων, ισχύει ότι και για την αρχική εκπαίδευση των οδηγών των ΙΧ οχημάτων. Ο νέος οδηγός εκπαιδεύεται στο όχημα που διαθέτει η σχολή οδηγών, ανεξάρτητα του τύπου που θα οδηγήσει αργότερα.

Με βάση την εμπειρία μου, η αρχική εκπαίδευση των οδηγών αρμάτων στα της μηχανοδήγησης, διεξαγόταν στις Επιλαρχίες και όχι στο ΚΕΤΘ. Στο ΚΕΤΘ οι νέοι στρατιώτες μόλις ορκίζονταν, χρησιμοποιούνταν για τη φρούρηση όλων των στρατοπέδων και στρατιωτικών καταστημάτων του λεκανοπεδίου [οι τοποθετημένοι σε αυτά κληρωτοί, ως γνωστό, ήταν και είναι παιδιά ενός ανώτερου θεού και δεν επιτρέπεται να αναλαμβάνουν υπηρεσία φρουράς]. Αυτό ήταν γνωστό σε όλους. Στο ΚΕΤΘ δεν άφηναν τους νέους οδηγούς ούτε το άρμα να βάλουν μπροστά. Οι νέοι οδηγοί έκαναν ένα κύκλο στο στίβο μηχανοδήγησης και τους έστελναν στις Επιλαρχίες. Δεν πιστεύω ότι η κατάσταση μπορεί να έχει αλλάξει σήμερα. Έχω την άποψη ότι και τώρα η ουσιαστική αρχική εκπαίδευση στην οδήγηση γίνεται στις Επιλαρχίες, με αδικαιολόγητη λειτουργική επιβάρυνση των επιχειρησιακών αρμάτων. Η ύπαρξη «ειδικών αρμάτων οδήγησης» σε κάποιες κεντρικές Επιλαρχίες, θα εξυπηρετήσει και την αρχική εκπαίδευση των οδηγών αρμάτων, αλλά και τη συντήρηση της ικανότητας των οδηγών αρμάτων, αποφεύγοντας έτσι τη καταπόνηση των επιχειρησιακών αρμάτων με λειτουργικά κόστη και σοβαρές φθορές.

6η πρόταση: Τροποποίηση αρμάτων σε Άρματα Μηχανικού

Η τροποποίηση αυτή έχει υλοποιηθεί κατά ένα μέρος με τη μετατροπή αρμάτων σε άρματα διάσπασης ναρκοπεδίων. Όμως το Όπλο του Μηχανικού χρειάζεται άρματα μάχης μηχανικού, αλλά και βαρέα ΤΟΜΠ με ισχυρή θωράκιση, επειδή το Μηχανικό Μάχης, πολλές φορές επιχειρεί μπροστά από τις μονάδες ελιγμού

7η πρόταση: Τροποποίηση αρμάτων σε φορείς Κ/Β αντιαρματικών βλημάτων μεγάλου βεληνεκούς (TOW,KORNET)

Για την υπόψη τροποποίηση, ήδη αναφερθήκαμε σχετικά με τη τροποποίηση αρμάτων Μ 48Α5 του Ισραηλινού στρατού σε φορείς-εκτοξευτές κατευθυνόμενων Α/Τ βλημάτων μεγάλου βεληνεκούς.

Χρειάζεται ο Ελληνικός Στρατός ΤΟΜΑ;

Το ερώτημα είναι ψευδεπίγραφο. Χρειαζόμαστε ΤΟΜΑ και μάλιστα τα καλύτερα. Το Γερμανικό PUMA. Αλλά τη παρούσα περίοδο, η απόκτηση ΤΟΜΑ είναι αδύνατη στο προβλεπτό τουλάχιστο μέλλον. Το σημαντικότερο πρόβλημα του Μ/Κ πεζικού σήμερα δεν είναι η απόκτηση ΤΟΜΑ, αλλά η με κάθε τρόπο αναβάθμιση της θωράκισης των υπαρχόντων ΤΟΜΠ και η τροποποίηση αποσυρομένων αρμάτων σε βαρέα ΤΟΜΠ. Η αξία της ανθρώπινης ζωής είναι μοναδική, το προσωπικό είναι αναντικατάστατο και η προστασία της ζωής του είναι η σοβαρότερη υποχρέωση της πολιτείας και της στρατιωτικής ηγεσίας. Οι απώλειες μάχης σε καμιά περίπτωση δεν είναι ανεκτές όταν μπορεί να αποφευχθούν. Αλλά και στη περίπτωση που ο Ε.Σ. θα μπορούσε να προμηθευτεί ένα αριθμό ΤΟΜΑ, θα ήταν αδύνατο να προμηθευτεί την απαιτούμενη ποσότητα για το σύνολο των 40 και πλέον Μ/Κ Ταγμάτων Πεζικού που διαθέτει. Τα Μ113 θα συνέχιζαν να υπηρετούν στα περισσότερα Μ/Κ Τάγματα και το ζήτημα της αναιμικής τους θωράκισης θα συνέχιζε να υφίσταται.

Για να αντιληφθούμε τη βαρύνουσα επιρροή που ασκούν στα ζητήματα της συνεργασίας του Μ/Κ πεζικού με τα άρματα, η θωράκιση και το επίπεδο κινητικότητας των ΤΟΜΠ και ΤΟΜΑ, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τους γενικούς κανόνες βάσει των οποίων χρησιμοποιείται το Μ/Κ Πεζικό στις επιχειρήσεις.

Τακτική χρησιμοποίηση του Μ/Κ πεζικού

Το Μ/Κ πεζικό κατά τις επιχειρήσεις, ενεργεί πάντοτε σε συνεργασία με μονάδες αρμάτων στο πλαίσιο Συγκροτημάτων και Τακτικών Συγκροτημάτων, όπου τα δύο όπλα επιχειρούν συζευγμένα και στενά αλληλοϋποστηριζόμενα, κάτω από την ομπρέλα ισχυρής υποστήριξης πυροβολικού, όλμων, επιθετικών Ε/Π και αεροπορίας.

Συγκρότημα Ίλης Μέσων Αρμάτων και Διμοιρίας Μ/Κ πεζικού

Η χρησιμοποίηση των δύο όπλων διαχωρισμένων μεταξύ τους, δεν είναι νοητή. Τα άρματα επιβάλλεται να ενεργούν πάντοτε σε στενή συνέργεια με το Μ/Κ πεζικό. Το Μ/Κ πεζικό μπορεί να επιχειρεί και χωρίς τη συνεργασία των αρμάτων σε εδάφη ορεινά και αντιαρματικά, που στερούνται παντελώς δρομολογίων και αρματικών προσβάσεων. Στις περιπτώσεις αυτές είναι ευνόητο ότι το Μ/Κ πεζικό ενεργεί αποβιβασμένο από τα ΤΟΜΠ-ΤΟΜΑ και ίσως χωρίς την υποστήριξη αυτών.

Στις κάθε είδους επιθετικές επιχειρήσεις, τα άρματα προηγούνται πάντοτε του Μ/Κ πεζικού, το οποίο ακολουθεί σε απόσταση ασφαλείας προκειμένου να προστατεύεται επαρκώς, επειδή αποτελεί ευάλωτο στόχο εξ αιτίας της ασθενέστερης θωράκισης των μέσων μεταφοράς του (ΤΟΜΠ-ΤΟΜΑ). Δεν υπάρχει κανόνας για την απόσταση μεταξύ των αρμάτων και των ΤΟΜΠ-ΤΟΜΑ κατά την προώθησή τους προς τους ΑΝΣΚ, παρά μόνο αυτός της προστασίας των δευτέρων από τα Α/Τ πυρά του εχθρού και της δυνατότητας τους να επεμβαίνουν άμεσα προς υποστήριξη των αρμάτων εφόσον απαιτηθεί. Τα «περίπου 50 – 100 μέτρα πίσω από τα άρματα και στα κενά μεταξύ αυτών», που αναφέρουν διάφοροι «ειδήμονες», είναι ανόητα. Η μορφή του εδάφους, το εχθρικό πυρ και η θωράκιση των ΤΟΜΠ-ΤΟΜΑ, είναι τα στοιχεία που καθορίζουν την απόσταση και τη μέθοδο προχώρησης. Η τήρηση πολύ μεγάλων αποστάσεων οδηγεί σε απώλεια της αλληλοϋποστήριξης. Η τήρηση μικρών αποστάσεων, πχ σε αναπεπταμένα εδάφη, εκθέτει τα ΤΟΜΠ-ΤΟΜΑ σε σοβαρούς κινδύνους, ειδικά όταν διαθέτουν ασθενή θωράκιση.

Το Μ/Κ πεζικό αποβιβάζεται από τα ΤΟΜΠ-ΤΟΜΑ και θα ενεργεί ως το κλασικό ποδοκίνητο πεζικό, όταν:

• Πρέπει να άρει Α/Τ αντιστάσεις που εμποδίζουν τη κίνηση του Συγκροτήματος.

• Το Συγκρότημα αρμάτων – Μ/Κ Πεζικού εισέρχεται σε δασωμένη περιοχή, ή διέρχεται από στενωπό.

• Το Συγκρότημα αρμάτων – Μ/Κ Πεζικού θα πρέπει να καταλάβει μια καλά οργανωμένη αμυντική τοποθεσία που διαθέτει ισχυρή Α/Τ άμυνα και σοβαρά κωλύματα προ του μετώπου της.

• Το έδαφος στο οποίο επιχειρούν τα άρματα και τα ΤΟΜΠ-ΤΟΜΑ στερείται παντελώς δρομολογίων και αρματικών προσβάσεων.

Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, τα άρματα και τα ΤΟΜΠ-ΤΟΜΑ υποστηρίζουν τις ενέργειες του αποβιβασμένου πεζικού δια πυρών από θέσεις καλύψεως.

Η αποστολή του Μ/Κ πεζικού γίνεται περισσότερο κρίσιμη στις επιθετικές επιχειρήσεις, όταν κατά την εκτέλεση της τελικής εφόδου για την κατάληψη του ΑΝΣΚ, θα απαιτηθεί να αποβιβαστεί για να εκκαθαρίσει τη περιοχή από παραμένουσες αντιστάσεις και κυρίως από κυνηγούς αρμάτων. Βασικό ζητούμενο κατά την εκτέλεση της εφόδου, είναι η ταυτόχρονη άνοδος των αρμάτων και του Μ/Κ πεζικού επί του ΑΝΣΚ.

Επίθεση Ουλαμού Μέσων Αρμάτων και Ομάδας Μ/Κ Πεζικού

Η κίνηση των αρμάτων και του Μ/Κ πεζικού προς τους ΑΝΣΚ, κατά την εξέλιξη μιας επιθετικής ενέργειας, θα είναι πρακτικά αδύνατη χωρίς πυκνά συγκεντρωτικά και αποτελεσματικά πυρά υποστήριξης και συνεχή χρήση καπνού, επειδή τα επιτιθέμενα τμήματα θα βάλλονται ανηλεώς από όλα τα όπλα του αντιπάλου, ευθυτενούς και καμπύλης τροχιάς. Για να είναι δυνατή η κίνηση των επιτιθέμενων προς τα εμπρός, θα πρέπει ο αντίπαλος να καθηλωθεί από πυκνά πυρά υποστήριξης πυροβολικού, όλμων, επιθετικών Ε/Π και μαχητικών Α/Φ. Σε ένα τέτοιο πεδίο μάχης, που η ορατότητα περιορίζεται στο ελάχιστο, οι δυνατότητες χρησιμοποίησης των πυροβόλων των αρμάτων και των ΤΟΜΑ θα είναι ελάχιστες, ενώ αντιθέτως θα επικρατεί η μαζική χρήση των πολυβόλων και θα επιδιώκεται η προσέγγιση των ΑΝΣΚ από όσο το δυνατόν πιο αθέατες κατευθύνσεις.

Ο εξοπλισμός του Μ/Κ Πεζικού με ΤΟΜΑ επαυξάνει την ισχύ του και αποτελεί ένα βαρύνουσας σημασίας μέγεθος για την εκτέλεση της αποστολής ενός συγκροτήματος. Όμως σε καμιά περίπτωση τα ΤΟΜΑ δεν είναι και δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν άρματα και ούτε το Μ/Κ πεζικό που επιβαίνει σε ΤΟΜΑ μπορεί να επιχειρεί εκτός συγκροτημάτων. Η θωράκιση των ΤΟΜΑ δεν τα προφυλάσσει από τα πυροβόλα των εχθρικών αρμάτων και το πυροβόλο τους δεν μπορεί να καταστρέψει τα αντίπαλα άρματα. Το Μ/Κ Πεζικό ακόμη και αν επιβαίνει σε ΤΟΜΑ, θα συνεχίσει να επιχειρεί σε συνεργασία με τα άρματα και για τη προστασία του θα ακολουθεί τα άρματα σε απόσταση αμοιβαίας υποστήριξης. Η εγκατάσταση της δυνατότητας εκτόξευσης κατευθυνόμενων Α/Τ βλημάτων στα ΤΟΜΑ, αποτελεί σημαντικό στοιχείο, αλλά και πάλι δεν τα μετατρέπει σε άρματα ώστε να θεωρείται αποδεκτή η χρησιμοποίηση τους διαχωρισμένων από τα άρματα και εκτός Συγκροτημάτων.

Με βάση τα όσα αναφέρθηκαν, γίνεται αντιληπτό ότι:

• Το Μ/Κ πεζικό είτε χρησιμοποιεί ΤΟΜΠ είτε ΤΟΜΑ, θα συνεχίσει να μάχεται και να ενεργεί εντός Συγκροτημάτων, κατά τον τρόπο που ήδη αναφέρθηκε. 

• Ο κύριος ρόλος των ΤΟΜΠ και ΤΟΜΑ θα συνεχίσει να είναι η υπό προστασία θώρακα μετακίνηση του πεζικού στο σύγχρονο πεδίο μάχης, προκειμένου να εκτελέσει την αποστολή του όπως το γνωστό ηρωικό ποδοκίνητο πεζικό που έχουμε γνωρίσει από τη πολεμική μας ιστορία.

• Η ισχύς πυρός των ΤΟΜΑ είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για την εκτέλεση της αποστολής του συγκροτήματος αρμάτων – Μ/Κ πεζικού, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υποκαταστήσει αυτή των αρμάτων.

• Το επίπεδο προστασίας και κινητικότητας που παρέχουν τα μέσα μεταφοράς του Μ/Κ πεζικού (ΤΟΜΠ ή ΤΟΜΑ), θα συνεχίσουν να έχουν πολύ μεγαλύτερη σημασία για την εκτέλεση της αποστολής του, από την ισχύ πυρός που του παρέχει το πυροβόλο των ΤΟΜΑ. Εκείνο που ενδιαφέρει περισσότερο στις επιχειρήσεις όσο αφορά το Μ/Κ Πεζικό, είναι αυτό να φθάσει με ασφάλεια και με τις ελάχιστες απώλειες στη περιοχή στην οποία θα εκτελέσει την αποστολή του, από τη δυνατότητα να προσβάλει κάποιους στόχους με τα πυροβόλα των ΤΟΜΑ.

ΤΟΜΑ ή ΤΟΜΠ;

Τα ΤΟΜΑ είναι σήμερα από τα «δημοφιλέστερα» οπλικά συστήματα σε παγκόσμια κλίμακα. Όλοι τα θέλουν. Λίγο η μόδα, λίγο η διαφήμιση, τα έχουν κάνει περιζήτητα. Τα νεότερα διαθέτουν και “κομψότητα ”. Είναι πάρα πολλοί αυτοί που τα κατασκευάζουν και αυτοί που τα αγοράζουν. Ίσως επειδή είναι κατάλληλα για τις συγκρούσεις χαμηλής έντασης, στις οποίες ο «εχθρός» δεν διαθέτει μαχητικά, Ε/Π, άρματα, πυροβόλα και κατευθυνόμενα Α/Τ. Είναι χρήσιμα και στις ειρηνευτικές αποστολές. Δεν επιβάλεις την ειρήνη με άρματα και Α/Κ πυροβόλα!

Τα σύγχρονα ΤΟΜΑ αγγίζουν πλέον το κόστος των αρμάτων. Διαθέτουν βαριά θωράκιση και ισχυρούς κινητήρες, το βάρος τους υπολείπεται ελάχιστα των αρμάτων και είναι εφοδιασμένα με συστήματα βολής αντίστοιχων δυνατοτήτων με αυτά των αρμάτων. Υπολείπονται όμως κατά πολύ στο διαμέτρημα του πυροβόλου. Το κόστος του νέου ΤΟΜΑ του Γερμανικού στρατού, του PUMA, θα φθάσει στα 7,5 εκατομμύρια ευρώ το κομμάτι, κάτι λιγότερο από το άρμα LEO 2HEL.

Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον να σημειώσουμε, ότι οι μεγάλες αλλαγές στην εξέλιξη των ΤΟΜΑ από τότε που πρωτοεμφανίστηκαν μέχρι και τη σημερινή εποχή, δεν έχουν να κάνουν με το πυροβόλο τους που συνεχίζει να κινείται στο διαμέτρημα των 20-40 χιλ, αλλά με τη θωράκισή τους και το σύστημα κινήσεως. Τα σημερινά ΤΟΜΑ συγκρινόμενα με αυτά της 10ετίας του 1970, υπερέχουν απόλυτα στη θωράκιση και την ισχύ του κινητήρα. Όλες οι σύγχρονες σχεδιάσεις των ΤΟΜΑ, δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στην θωράκιση και στη προστασία των επιβαινόντων, παρά στην ισχύ πυρός. Τα PUMA, ASCOD 2, Bradley, Warrior, T-15 Armata, είναι όλα βάρους άνω των 30 τόνων, είναι σχεδιασμένα για να λαμβάνουν πρόσθετη θωράκιση διαφόρων τύπων, διαθέτουν αντιναρκική προστασία και εσωτερική αντιθραυσματική επένδυση, η δε ισχύς των κινητήρων τους αποδίδει ένα λόγο ισχύος προς βάρος, άνω του 25.

Αριστερά: Puma Βάρος: 31-43 τόνοι, Πυροβόλο: 30 χιλ, Κινητήρας: 1100 hp Δεξιά: T-15 Armata, Βάρος: 40 τόνοι, Πυροβόλο: 30 χιλ, Κινητήρας: 1200 hp

Τα κρισιμότερα κριτήρια που πρέπει να ικανοποιεί ένα σύγχρονο ΤΟΜΠ ή ΤΟΜΑ, σύμφωνα με τις απαιτήσεις των στρατών των ΗΠΑ και του Ισραήλ, είναι τα εξής:

• Προστασία του προσωπικού
• Ικανότητα επιβίωσης του οχήματος στη μάχη
• Τρωτότητα
• Κινητικότητα στο πεδίο της μάχης
• Ικανότητα μεταφοράς προσωπικού

Είναι ενδιαφέρον ότι διάφοροι αναλυτές-σύμβουλοι του στρατού των ΗΠΑ, εκτιμούν ότι το μελετώμενο νέο ΤΟΜΑ GCV του Αμερικάνικου στρατού, προκειμένου να ικανοποιεί απόλυτα τα παραπάνω κριτήρια, θα πρέπει να διαθέτει βάρος 84 τόνων!!! Εξωφρενικό.

GCV – Η πρόταση της BAE and Northrop Grumman για το νέο ΤΟΜΑ του Αμερικανικού στρατού. Βάρος: 63 τόνοι, Πυροβόλο: 20 χιλ

Τα ΤΟΜΑ έχουν πολλά μειονεκτήματα

• Η ύπαρξη πύργου στα ΤΟΜΑ (πυροβόλο, συζυγές πολυβόλο, βλήματα πυροβόλου, κατευθυνόμενα Α/Τ βλήματα και συστήματα για τη κίνηση του πύργου και του πυροβόλου), λειτουργεί σε βάρος της θωράκισης και της αριθμητικής δύναμης της μεταφερόμενης ομάδας μάχης πεζικού. Η αύξηση του βάρους για την ισχυροποίηση της θωράκισης, απαιτεί τη τοποθέτηση ισχυρότερου συγκροτήματος ισχύος και επομένως μεγαλύτερες διαστάσεις, άρα μεγαλύτερα κόστη κτήσης και λειτουργίας. Τελικά τα ΤΟΜΑ μετατρέπονται όσο αφορά τα μεγέθη σε σχεδόν άρματα, χωρίς όμως να διαθέτουν την ισχύ πυρός των αρμάτων.

• Τα ΤΟΜΑ διαθέτουν ισχύ πυρός ανώτερη των ΤΟΜΠ, αλλά οι μεταφερόμενες από αυτά ομάδες πεζικού θα υπολείπονται σε αριθμητική δύναμη και δύναμη πυρός από τις μεταφερόμενες από τα ΤΟΜΠ.

• Τα σύγχρονα ΤΟΜΑ είναι «σχεδόν» άρματα, με αποτέλεσμα το κόστος τους στη διάρκεια της ωφέλιμης ζωής τους (κτήσης και λειτουργίας), να είναι δυσανάλογα μεγάλο συγκρινόμενο με αυτό των ΤΟΜΠ και εκτός των δυνατοτήτων του Π/Υ μιας μικρής οικονομίας. Οι περισσότερες χώρες από αυτές που διαθέτουν ΤΟΜΑ, έχουν προμηθευτεί ένα πολύ μικρό αριθμό. Αντιθέτως οι ανάγκες του Ε.Σ. σε ΤΟΜΑ, αφορούν τον εξοπλισμό 40 και πλέον Μ/Κ Ταγμάτων πεζικού. Αυτό κανένας Π/Υ δεν μπορεί να το αντέξει

Η ισχύς πυρός του πυροβόλου των ΤΟΜΑ

Ένα ενδιαφέρον επιχείρημα που προβάλουν οι θιασώτες των ΤΟΜΑ για να πείσουν ότι η προμήθεια τους αποτελεί αδήριτη ανάγκη, είναι ότι το πυροβόλο τους αποτελεί τον ενδιάμεσο κρίκο που γεφυρώνει το «χαοτικό κενό» μεταξύ των πυροβόλων και των πολυβόλων των αρμάτων. Και φαινομενικά δεν έχουν άδικο. Τα άρματα με βάση τη διάταξη του οπλισμού τους, που έχει σχεδόν παγκόσμια τυποποίηση, στερούνται ενός ισχυρού όπλου ανάμεσα στο πυροβόλο τους των 105 χιλ ή 120 χιλ και στα πολυβόλα 7,62 χιλ και 0,50’’, με αποτέλεσμα για στόχους ελάσσονος σημασίας που βρίσκονται εκτός του βεληνεκούς των πολυβόλων και για τη καταστροφή των οποίων το διαμέτρημα των πολυβόλων δεν επαρκεί, αναγκάζονται να χρησιμοποιούν τα πανάκριβα βλήματά τους, από το ούτως ή άλλως περιορισμένο απόθεμά τους. Είναι προφανές, ότι τα ΤΟΜΑ με το πυροβόλο που διαθέτουν (20 – 40 χιλ), μπορούν και καλύπτουν το «αναφερόμενο κενό» στον οπλισμό των αρμάτων.

Αυτό όμως είναι εν μέρει αληθές. Τα άρματα μπορούν να καλύψουν σε ένα μεγάλο ποσοστό το κενό μεταξύ του πυροβόλου των 105 ή 120 χιλ και των πολυβόλων 7,62 χιλ, με το βαρύ πολυβόλο 0,50’’, ακόμη και τα άρματα που δεν διαθέτουν πλέον αυτό το όπλο. Ως γνωστό το πολυβόλο 0,50’’ είναι ένα πολύ αποτελεσματικό όπλο εναντίον πάρα πολλών στόχων, για τους οποίους η χρησιμοποίηση του πυροβόλου θα ήταν μια δαπανηρή υπόθεση. Όμως όσα άρματα του Ε.Σ. διαθέτουν ακόμη πολυβόλο 0,50’’ (τα Μ48Α5 MOLF), αυτό είναι εγκατεστημένο εκτός του πύργου και η σκόπευση του γίνεται «με το μάτι», με αποτέλεσμα η προσβολή του στόχου να είναι προβληματική.

Στο υπόψη ζήτημα έχουν δοθεί δύο πολύ ενδιαφέρουσες λύσεις, που βρίσκονται όμως εκτός της παγκόσμιας τυποποίησης και μάλλον κανένας δεν δίνει σημασία:

1η λύση: Το Γαλλικό άρμα ΑΜΧ 30 διέθετε (και διαθέτει) τη δυνατότητα επιλογής ως ομοαξονικού όπλου, είτε το πυροβόλο 20 χιλ, είτε το πολυβόλο 0,50’’. Ο Ε.Σ. για τα άρματα που είχε προμηθευτεί, είχε επιλέξει ως συζυγές πολυβόλο το διαμέτρημα 0,50’’, οι δε Γάλλοι το πυροβόλο 20 χιλ.  Η βολή του συζυγούς πολυβόλου 0,50’’ από το άρμα ΑΜΧ 30, χαρακτηριζόταν από μεγάλη ακρίβεια και μικρή διασπορά των βολίδων.

2η λύση: Ο Ισραηλινός στρατός εγκαθιστά σε σταθερή προσθαφαιρούμενη βάση επί του ασπιδίου των πυροβόλων των αρμάτων Merkava III και IV, ένα πολυβόλο 0,50’’, ομοαξονικό προς το πυροβόλο. Το υπόψη σύστημα είχε τοποθετηθεί και σε περιορισμένο αριθμό αρμάτων του Ε.Σ. (συνήθως 3 κατά Επιλαρχία Μ48Α5) για την εκτέλεση εκπαιδευτικών βολών υποδιαμετρήματος. Οι βάσεις στήριξης επί του ασπιδίου του πυροβόλου έφεραν το ονομασία «συσκευές Κένταυρος».

Merkava IV με ομοαξονικό πολυβόλο 0,50’’ εγκατεστημένο επί του ασπιδίου του πυροβόλου

Το πλεονέκτημα και των δύο λύσεων, είναι ότι το πολυβόλο 0,50’’ εγκαθίσταται σε μια σταθερή βάση και σκοπεύεται μέσω των συστημάτων βολή του πυροβόλου, με αποτέλεσμα η βολή του να χαρακτηρίζεται από μεγάλη ακρίβεια και πολύ μικρή διασπορά.

Θεωρώ ότι η υιοθέτηση από τον Ε.Σ. της αναφερόμενης λύσης, δηλαδή της εγκατάστασης ως συζυγούς πολυβόλου στα άρματα LEO 1A5, LEO 2A4 και LEO 2HEL, του πολυβόλου 0,50, θα είχε εξαιρετικά αποτελέσματα στη μάχη και θα κάλυπτε σε ένα μέτρο το «κενό» που αναφέρουν οι θιασώτες των ΤΟΜΑ. Ακόμη και στη περίπτωση που τεχνικά η αντικατάσταση του υπάρχοντος συζυγούς πολυβόλου 7,62 χιλ από το πολυβόλο 0,50 είναι αδύνατη, υπάρχει πάντοτε η δυνατότητα της εγκατάστασης του πολυβόλου 0,50 στο ασπίδιο του πυροβόλου. Η κατασκευή της αναγκαίας βάσης είναι μια πολύ εύκολη υπόθεση.

Παραμένει άγνωστη η αποτελεσματικότητα των ΤΟΜΑ σε συγκρούσεις υψηλής έντασης

Τα ΤΟΜΑ δεν έχουν χρησιμοποιηθεί ακόμη σε κανονικό πόλεμο μεταξύ ισοδύναμων αντιπάλων. Βεβαίως χρησιμοποιήθηκαν στους πολέμους του Κόλπου, αλλά σε αυτούς οι Αμερικανοί έκαναν παιχνίδι χωρίς αντίπαλο και ως εκ τούτου τα όποια συμπεράσματα για την απόδοση των ΤΟΜΑ είναι χαμηλής αξιοπιστίας. Δυστυχώς οι Έλληνες «ειδικοί» θαμπώθηκαν από τις δυνατότητες τους και δηλώνουν ότι η προμήθεια τους από τον Ελληνικό Στρατό αποτελεί αδήριτη ανάγκη, επειδή –λένε- «σε μια Ε-Τ σύγκρουση θα γείρουν το αποτέλεσμα του πολέμου υπέρ της Ελλάδας». Κάπως έτσι! Αλλά ένας πόλεμος Ελλάδας-Τουρκίας, σε καμιά περίπτωση δεν πρόκειται να κερδηθεί με ΤΟΜΑ. Οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις έχουν ανάγκη από οπλικά συστήματα κρίσιμης σημασίας για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν νικηφόρα ένα πόλεμο και όχι από ΤΟΜΑ.

Το έγραψα και παραπάνω. Ασφαλώς χρειαζόμαστε ΤΟΜΑ, αλλά δεν υπάρχουν λεφτά για να τα αγοράσουμε. Και αν υπήρχαν προηγούνται πολύ σοβαρότερες ανάγκες. Και πόσα μπορούμε να προμηθευτούμε, όταν για τον εξοπλισμό 40 περίπου Μ/Κ Ταγμάτων πεζικού, απαιτούνται 1600 ΤΟΜΑ.

Βεβαίως οι Τούρκοι διαθέτουν ΤΟΜΑ. Τα «Μ113 (+ κάτι)». Τίποτε το ιδιαίτερο. Το ανέφερα και παραπάνω. Η ισχύς ενός Συγκροτήματος αρμάτων και Μ/Κ πεζικού στηρίζεται στην ισχύ των αρμάτων του. Ακόμη και στη περίπτωση που το Μ/Κ πεζικό διαθέτει το καλύτερο ΤΟΜΑ, αν καταστραφούν τα άρματα του Συγκροτήματος, δεν υπάρχει Συγκρότημα.

Οι Ισραηλινοί δεν διαθέτουν TOMA και από ότι φαίνεται δεν βιάζονται να αποκτήσουν. Αντιθέτως διαθέτουν εκατοντάδες βαρέα ΤΟΜΠ που προήλθαν από τη τροποποίηση παλαιών αρμάτων και χιλιάδες Μ113 με πρόσθετη θωράκιση. Τη παρούσα περίοδο επενδύουν στη παραγωγή του ΤΟΜΠ NAMER. Το NAMER διαθέτει βαριά θωράκιση ανάλογη των αρμάτων Merkava Mk.IV με τα οποία μοιράζεται το ίδιο σκάφος. Θεωρώ ότι οι Ισραηλινοί ύστερα από τόσους πολέμους κάτι περισσότερο θα ξέρουν, άλλωστε δεν θεωρούν τον μαχητή «αναλώσιμο είδος» όπως ο Ε.Σ.. Ας μη το ψάξουμε περισσότερο αυτό το ζήτημα γιατί πονάει.

TOMA AMX-10P (Εισαγωγή σε υπηρεσία 1966). Βάρος: 14,2 τόνοι, Κινητήρας: 280 hp, 17,9 hp/τόνο, Αυτονομία: 600 χλμ Πυροβόλο: 20 χιλ, Συζυγές πολυβόλο: 7,62 χιλ, Πλήρωμα: 3+8

Διαθέταμε και εμείς ΤΟΜΑ. Τα ΑΜΧ 10. Ήταν από τα νεότερα ΤΟΜΑ του δυτικού κόσμου και εξαιρετικό. Βεβαίως έπασχε και αυτό από αυτό που πάσχουν όλα τα Γαλλικά. Τα ανταλλακτικά του ήταν ακριβά, όπως όλα τα Γαλλικά. Ο Ε.Σ. εφοδιάστηκε με περίπου 100 (+) ΑΜΧ 10, από τα οποία τα 50 περίπου εξόπλισαν το 638 Μ/Κ Τάγμα της ΧΧΙΙ ΤΘ Ταξιαρχίας και τα υπόλοιπα διατέθηκαν σε 3 Επιλαρχίες με άρματα ΑΜΧ 30 και σε μία Ίλη Αναγνωρίσεως. Ύστερα από μια δεκαετία είχαν παραδώσει το πνεύμα τους και στα τέλη της δεκαετίας του 1990 αποσύρθηκαν και καταστράφηκαν. Αποσύρθηκαν επειδή κανένας δεν τα ήθελε. Ούτε το Πεζικό που σήμερα κόπτεται για την απόκτησή τους. Το γνωρίζω από πρώτο χέρι.

Υπό τη σημερινή δύσκολή οικονομική κατάσταση που διέρχεται η πατρίδα μας, η περίπτωση προμήθειας εργοστασιακών ΤΟΜΑ, παραπέμπεται στο απώτατο-απώτατο μέλλον. Η μόνη περίπτωση προμήθειας ΤΟΜΑ είναι αυτή της δωρεάν, ή έναντι συμβολικού τιμήματος, παραχώρησης ΤΟΜΑ Bradley από τα πλεονάσματα των ΗΠΑ και ΤΟΜΑ Marder (από αυτά που είναι ακόμη ενεργά και πρόκειται να αποσυρθούν με την είσοδο των PUMA) από τη Γερμανία. Για να γίνει αυτό δυνατό, θα πρέπει να υπάρξει έντονο ενδιαφέρον και πολύ τρέξιμο από την ανώτατη πολιτική και στρατιωτική ηγεσία. Αλλά αυτό δεν πρόκειται να συμβεί. «Οι εκάστοτε ΥΕΘΑ ασχολούνται με τη στρατιωτική διπλωματία και τα γεωπολιτικά!!!» Η ευκαιρία παραχώρησης των ΤΟΜΑ Marder 1Α3 από τα Γερμανικά αποθέματα χάθηκε, επειδή κάποιοι έκριναν ότι τα Marder 1Α3 δεν πληρούσαν τις σύγχρονες απαιτήσεις. Αυτά ήταν ανοησίες και προβάλλονταν εκ του πονηρού. Δεν είναι δυνατό τα Marder 1Α3 να μη ικανοποιούσαν τις επιχειρησιακές απαιτήσεις του Ε.Σ. και να τις ικανοποιούν τα Μ113 με την αναιμική θωράκιση και τη μη ύπαρξη πυροβόλου. Όμως η προμήθεια των Marder 1Α3 θα έθετε εκτός τα ΤΟΜΑ BMP 3, το συμβόλαιο των οποίων ανερχόταν στα 2 δις (ποολλά τα λεφτά!!!). Σήμερα το Ελληνικό Μ/Κ πεζικό δεν διαθέτει ούτε BMP 3, και ευτυχώς, αλλά ούτε και Marder 1Α3, δυστυχώς.

Αριστερά: ΤΟΜΑ M2 Bradley. Βάρος: 27,6 τόνοι, Κινητήρας: 600 hp, Ι/Β: 19,74 hp/τόνο. Πυροβόλο: 25 χιλ, Συζυγές: 7,62 χιλ, 2×TOW, Πλήρωμα: 3+6 Δεξιά: ΤΟΜΑ Marder 1A3. Βάρος: 28,5 τον, Κινητήρας: 600 hp, Ι/Β: 21,1 hp/τόνο, Πυροβόλο: 20 χιλ, Συζυγές: 7,62 χιλ, Α/Τ MILAN, Πλήρωμα: 3+7

Συμπέρασματα

Καλύτερο όπλο θα είναι πάντα το αξιόπιστο όπλο που το χειρίζονται άριστα εκπαιδευμένοι μαχητές και ένα ΤΟΜΠ που διαθέτει ισχυρή θωράκιση και είναι εφοδιασμένο με ισχυρό κινητήρα, νυκτερινά όργανα παρατήρησης σκόπευσης των όπλων του, βαρύ πολυβόλο 0,50’’ σε πυργίσκο και ενδεχομένως και κατευθυνόμενα Α/Τ όπλα στο πυργίσκο του πολυβόλου, θα είναι πάντα περισσότερο αξιόπιστο από ένα ΤΟΜΑ που υπόκειται σε άπειρες δουλείες. Και ο Ε.Σ. χρειάζεται περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, αξιόπιστα όπλα με χαμηλό λειτουργικό κόστος που να τα χειρίζονται όμως πολύ καλά εκπαιδευμένοι μαχητές.

Επίλογος

Ενώ το παρόν κείμενο βρισκόταν στη φάση της τελικής επεξεργασίας για να αναρτηθεί, αλίευσα από το πάντα καλά πληροφορημένο ιστολόγιο  https://limitofadvance.wordpress.com/ τη πληροφορία   για την έναρξη από τον Ισραηλινό στρατό ενός προγράμματος τροποποίησης των αρμάτων  Merkava Mk. 2, σε οχήματα μεταφοράς εφοδίων και υλικών μάχης, διακομιδής τραυματιών, και οχήματα ελέγχου και διοίκησης και ότι το Όπλο των τεθωρακισμένων εξετάζει την ανάθεση και άλλων ρόλων στα αποσυρόμενα άρματα Merkava Mk. 2.

Αποδεικνύεται για ακόμη μία φορά, ότι ο Ισραηλινός στρατός και ειδικά το Όπλο των Τεθωρακισμένων, δεν καταστρέφει τα άρματά που αποσύρει από την ενέργεια, όπως δυστυχώς πράττει ο Ελληνικός Στρατός, αλλά τα αξιοποιεί διαχρονικά για τη κάλυψη άλλων αναγκών. 

Οι διάφοροι τύποι των αρμάτων Merkava (Mk. 1-4), κατασκευάζονται στο Ισραήλ και ο σχεδιασμός τους στηρίχθηκε και στηρίζεται σε σχέδια των Ισραηλινών αρματιστών (με βάση τα συμπεράσματά τους από τους πολέμους τους οποίους διεξήγαγαν από το 1967 μέχρι και σήμερα) για το πώς πρέπει να είναι κατασκευασμένο ένα άρμα ώστε να διαθέτει υψηλό βαθμό επιβιωσιμότητας στο πεδίο της μάχης, να παρέχει υψηλό επίπεδο προστασίας στους αρματιστές και να μπορεί να φέρει σε πέρας την αποστολή του. 

Την περίοδο 1982-1989 παρήχθησαν σύμφωνα με ανοικτές πηγές, 580 άρματα μάχης Merkava Mk. 2.

Έχοντας υπόψη μας ότι οι Ισραηλινοί το μόνο που κρατούν από τα παλαιά άρματα που τροποποιούν, είναι το κέλυφος του σκάφους του άρματος και όλα τα άλλα τα αλλάζουν, τα προς τροποποίηση Merkava Mk. 2, θα μπορούσαν να προέρχονται και από το απόθεμα παλαιών αρμάτων που βρίσκεται πλέον σε χώρους εναπόθεσης -όχι αποθήκευσης- όπως αυτός της φωτογραφίας.

ΠΗΓΗ

http://defencenews.gr/index.php/ethiniki-amina-2/2864-katastrofi-i-aksiopoiisi-ton-armaton-pou-aposyrontai-apo-tin-energo-ypiresia