Γραφεί ο Ευστάθιος Βασιλείου
Στον απόηχο των εξελίξεων στην γειτονική χώρα μπορούμε να ισχυριστούμε ότι γίναμε μάρτυρες κάτι πρωτοφανούς: ενός αποτυχημένου τουρκικού πραξικοπήματος!
Εξηγούμαστε: Η Τουρκία είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη στρατιωτική ισχύ.
Το ξίφος και το βέλος των ιπποτοξοτών της έβγαλε το τουρκικό έθνος από την αφάνεια της δυτικής Μογγολίας και την έφερε στο ιστορικό προσκήνιο σαρώνοντας παλιές αυτοκρατορίες στην Περσία και την Αραβία. Το σθένος των Γενιτσάρων έκανε όλη την Ευρώπη να τρέμει. Η κάνη του όπλου τους ανεβοκατέβασε σουλτάνους και βεζίρηδες στο εσωτερικό βεβαιώνοντας ότι ο χαρακτήρας του τουρκικού κράτους θα έμενε αμετάλλακτος. Κι όταν η φυσική φθορά του καθεστώτος επέφερε την πτώση, πάλι ο στρατός ανέλαβε να αλλάξει τα πράγματα, φέρνοντας τον ανανεωτικό αέρα του Μουσταφά Κεμάλ.
Στα 93 χρόνια της επίσημης ύπαρξης της Τουρκικής Δημοκρατίας ο στρατός παρέμεινε είτε μπροστά από τον κυβερνητικό θώκο είτε πίσω αλλά πάντα σε απόσταση που μπορούσε να τον αγγίξει. Αφού κυβέρνησαν άμεσα από το 1919 μέχρι το 1950, ο στρατός αποδέχτηκε την συμμετοχή περισσότερων του ενός κομμάτων στις εκλογές και επέτρεψαν ελεύθερες εκλογές. Το κατά πόσο ελεύθερες, ασφαλώς, ελέγχεται! Πραξικόπημα το 1960 (κρέμασμα των πρωθυπουργού, υπουργών εξωτερικών και οικονομικών), πραξικόπημα το 1971 (δια διακοινώσεως), πραξικόπημα το 1980 (50 εκτελεσθέντες, 650.000 συλληφθέντες, 1.683.000 σε «λίστες»), πραξικόπημα το 1993 (κρυψιγενές), το 1997 (το «μεταμοντέρνο») δείχνουν ότι ο στρατός παρέμενε πυλώνας και μοχλός εξουσίας με «ανανέωση συμβολαίου» ανά δεκαετία.
Η έλευση του Ρεζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην πρωθυπουργία το 2003 συνοδεύτηκε από έναν άνεμο ανανέωσης που χαιρετίστηκε από πολλούς. Το «λαϊκό τέκνο», θεοσεβές και λαοπρόβλητο, δημιούργησε τον τουρκικό μύθο μεταξύ των χαμηλών στρωμάτων, που στην Ελλάδα ζήσαμε τη δεκαετία του 1980… Η βελτίωση της τουρκικής οικονομίας, η ανάπτυξη και η αναβίβαση της διεθνούς θέσης της χώρας, αποτέλεσμα άλλοτε συστηματικής εργασίας και άλλοτε αδέξιων θυμικών και καθόλου διπλωματικών ελιγμών, παγίωσε τη θέση του Ερντογάν στη λαϊκή συνείδηση.
Σιωπηρά και με σχέδιο ο Ερντογάν μεταλλάχθηκε σε έναν ηγεμόνα που καθόλου δεν είχε σχέση με το προφίλ του απλού, σεμνού ανθρώπου που ανήλθε χάρη στην αξία και την δημοφιλία του, χαρακτηριστικά που τον είχαν κάνει τόσο αγαπητό. Προοδευτικά, το όνομα του πρωθυπουργού ή του στενού οικογενειακού του περιβάλλοντος φιγουράριζε εμπλεγμένο σε σκάνδαλα οικονομικής φύσεως ή νεποτισμού, οι διαθέσεις του και πιο απροκάλυπτα φιλικές έναντι του ισλάμ ξετυλίγονταν όλο ενώ αντίθετα οι σχέσεις του με το κοσμικό κράτος βρίσκονταν σε ευθεία σύγκρουση.
Το κεμαλικό κατεστημένο, με θεματοφύλακα τον τουρκικό στρατό, τις ένοπλες δυνάμεις, τις μυστικές υπηρεσίες και με βαθιές ρίζες στην δικαιοσύνη και στη δημόσια διοίκηση, σταδιακά «ξηλωνόταν» με σημαία τον εκσυγχρονισμό και την εκδημοκρατοποίηση και όργανο το σοκ. Το τελευταίο συνήθως ερχόταν μετά από ένα σοβαρό περιστατικό διαφθοράς ή αντίδρασης σε ευθεία απειλή και καλυπτόταν από τον μανδύα του τυχαίου περιστατικού ή του αιφνιδιαστικού αλλά καλά μελετημένου ελέγχου της «Νέας Τουρκίας».
Πράγματι, οι κεμαλιστές προσπάθησαν να ανατρέψουν την δυσμενή προς αυτούς κατάσταση με προειδοποιητικές ή επεμβατικές ενέργειες αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Η αποκάλυψη της υπόθεσης «Εργκενεκόν» το 2007, η μεγαλύτερη νομική υπόθεση στα χρονικά της σύγχρονης Τουρκίας οδήγησε στο εδώλιο και στη φυλακή 750 αξιωματικούς αποκάλυψε την ύπαρξη έξι συνολικά πραξικοπηματικών σχεδίων μεταξύ 2001 και 2010. Αν και η αυθεντικότητα ορισμένων¹ αμφισβητείται, η αποκάλυψη λεπτομερών σχεδίων του σχεδίου «Βαριοπούλα», η αδιαμφισβήτητες σχέσεις μεταξύ τμήματος ακραίων στρατιωτικών κύκλων με τις μυστικές υπηρεσίες και το οργανωμένο έγκλημα, ακόμα και οι τακτικές και δίκτυα κεκαλυμμένων επιχειρήσεων που οργανώθηκαν υπό την αιγίδα του ΝΑΤΟ για εντελώς διαφορετικούς σκοπούς, δείχνουν ότι το στρατιωτικό κατεστημένο αντέδρασε ή σχεδίαζε να αντιδράσει στην άνοδο του μη κοσμικού κόμματος ΑΚΡ και του Ερντογάν προσωπικά.
Οι εκκαθαρίσεις στις ένοπλες δυνάμεις της Τουρκίας είναι σύνηθες γεγονός. Προ του 2004 αυτές είχαν σκοπό τους συμπαθούντες ή μέλη της ισλαμικής μερίδος της κοινωνίας, αυτούς τους περισσότερο ή λιγότερο φιλελεύθερους που ένιωθαν προσκολλημένη στην παλιά τουρκική παράδοση και στην ιδέα ενός κράτους σε συναυλία με το μετριοπαθές ισλάμ. Αυτοί θεωρούνταν το απόστημα που όφειλε να αφαιρείται πρωτίστως από το σώμα των ενόπλων δυνάμεων για να μπορεί μετά, καθαρό και απερίσπαστο, να εποπτεύει και να διαφυλάσσει τον απόλυτα κοσμικό χαρακτήρα της κοινωνίας, όπως την ήθελε ο Μουσταφά Κεμάλ. Από την εποχή που το ΑΚΡ έθεσε πόδι στην ηγεσία οι όροι αντεστράφησαν. Πλέον οι ένοπλες δυνάμεις εκκαθαρίζονται από τα κοσμικά στελέχη.
Οι εκκαθαρίσεις των ισλαμιστών στην Τουρκία λαμβάνουν χώρα πάντα μετά από σημαντικά γεγονότα. Χώρα που γεννήθηκε εν μέσω πολέμων, η Τουρκία έμαθε ότι ζει εν μέσω εχθρών και επιβιώνει χάρη στην τυφλή υπακοή στην ηγεσία της και στον στρατό της. Στρατός που συχνά παραβιάζει βασικές ελευθερίες των πολιτών της χάριν της Εθνικής Ασφάλειας. Οφείλουν να είναι εξαιρετικές οι συνθήκες που θα επιτρέψουν στον οποιονδήποτε να σηκώσει δεικτικά το δάκτυλο εναντίον του στρατού, πολλώ δε μάλλον να τον κατηγορήσει και να τον καταδιώξει. Κι όμως, τα τελευταία 15 χρόνια οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις τελούν ουσιαστικά υπό διωγμό βαρυνόμενες με πραγματικά ή υποθετικά σενάρια κατά του κοινοβουλευτικού κράτους.
Λίγο μετά τις 22:00 τοπική ώρα της 15ης Ιουλίου 2016 εκδηλώθηκε στην Τουρκία απόπειρα πραξικοπήματος με κινητοποίηση μέρους του Στρατού Ξηράς και τμημάτων της Αεροπορίας και του Ναυτικού. Το κίνημα εκδηλώθηκε κυρίως στα κέντρα εξουσίας, στην Άγκυρα, στην Κωνσταντινούπολη, όπου μεμονωμένα αεροσκάφη και ελικόπτερα προσπάθησαν να καταφέρουν πραγματικά ή ψυχολογικά πλήγματα, που με το δέος θα ανάγκαζαν την κυβέρνηση και τις πιστές σε αυτήν δυνάμεις να παραδοθούν. Μικρές στρατιωτικές μονάδες κινήθηκαν προς το Διεθνές Αεροδρόμιο Κων/λης, το μέγαρο τηλεπικοινωνιών και τις γέφυρες του Βοσπόρου. Την ίδια ώρα, ένα και μοναδικό επιθετικό ελικόπτερο άνοιξε πυρ κατά του κοινοβουλίου και του αρχηγείου της μυστικής υπηρεσίας της ΜΙΤ προκαλώντας ζημιές. Αν και έδειξαν να αιφνιδιάζουν προς στιγμή, οι δυνάμεις απέτυχαν στους σκοπούς τους. Ο Ερντογάν και η ηγεσία της Τουρκίας παρέμειναν ελεύθεροι και κατόρθωσαν να έρθουν σε επαφή με ιδιωτικούς ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς ξεσηκώνοντας τον λαό, η δημόσια ραδιοτηλεόραση δεν σίγασε εντελώς όπως και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που παρά κάποια προβλήματα συνέχισαν να εκπέμπουν. Δυνάμεις της αστυνομίας, της στρατοχωροφυλακής, των μυστικών υπηρεσιών αλλά και δυνάμεις του στρατού, του ναυτικού και της αεροπορίας πιστές στην κυβέρνηση αντέδρασαν και σε δύο ώρες τα μπλόκα των πραξικοπηματιών παρασύρθηκαν και οι ίδιοι συνελήφθησαν. Μέχρι τις 03:00 όλα είχαν τελειώσει με απώλειες 265 νεκρών, 1.440 τραυματιών. Συνολικά 2.839 συνελήφθησαν μέχρι στιγμής, μεταξύ τους 34 στρατηγοί, πτέραρχοι και ναύαρχοι καθώς και 2.745 δικαστικοί.
Για όσους έπεσαν από τα σύννεφα χθες βράδυ με την εκδήλωση του ατυχούς πραξικοπήματος, υπενθυμίζεται ότι ήδη από τον περασμένο Νοέμβριο βρίσκεται σε εξέλιξη ένα ακόμα «κυνήγι μαγισσών» με βάση νέα στοιχεία και αποκαλύψεις της Ergenekon ενώ μόλις στις 14 Ιουλίου εκδόθηκε ένταλμα σύλληψης του υποναυάρχου Mustafa Zeki Uğurlu, διοικητή της Διοίκησης Πλοίων Ναρκοπολέμου του ναυτικού. Δεδομένου του ερασιτεχνισμού που διοργανώθηκε και διεξήχθη το πραξικόπημα, είναι πιθανόν οι συνωμότες να κινήθηκαν με βιασύνη προκειμένου να προλάβουν μια ακόμα μαζική εκκαθάριση και η προχειρότητα τους στέρησε την επιτυχία. Δικαιολογείται όμως τέτοια αποτυχία από μέρους των Ενόπλων Δυνάμεων; Οι Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις, με την προϊστορία σε κινήματα, ανατροπές και λεπτομερή έλεγχο του εσωτερικού κινήθηκαν σε μια ώρα που:
- Η πλειοψηφία του κόσμου είναι ακόμα ξύπνια και εν κινήσει στους δρόμους.
- Με ανεπαρκείς δυνάμεις κληρωτών και ελλιπώς εξοπλισμένων στρατιωτών (εικόνες με διαφορετικά κράνη, λυτές εξαρτήσεις, χαλαρή κίνηση και επαγρύπνηση και ανεπαρκή μέτρα ασφαλείας).
- Απέτυχε σε όλους τους στόχους που είχε θέσει (έλεγχος της ραδιοτηλεόρασης, των μέσων επικοινωνίας, σύλληψη της κυβέρνησης και του Ερντογάν, ανάδειξη των ηγετικών μορφών του κινήματος, δικαιολόγηση στάσης και ανάγνωση αιτημάτων).
Είναι δυνατόν να κινήθηκαν τόσο επιπόλαια ή μήπως οι εκκαθαρίσεις του ΑΚΡ απέφερε καρπούς ξεδοντιάζοντας το στρατιωτικό κατεστημένο σε σημείο που να μην μπορεί να «δαγκώσει»; Το βρίσκω δύσκολο να το πιστέψω.
Όμως, μια ανάστροφη ανάγνωση μπορεί να δώσει καλύτερες απαντήσεις. Σήμερα, σχεδόν 24 ώρες μετά, γνωρίζουμε ότι το κίνημα εκδηλώθηκε από μια μικρή μερίδα στρατιωτικών. Η κινητοποίηση μέσων ή δυνάμεων επιπέδου ουλαμού-λόχου αντί ολοκλήρων μονάδων και η παραδοχή των κατωτάτων συμμετασχόντων πως εκτελούσαν εντολές που παρέπεμπαν σε άσκηση, εξ ου και η αναποφασιστικότητά τους να αντιδράσουν δυναμικά στο αντι-κίνημα, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι βρισκόμαστε ενόψει όχι στρατιωτικού πραξικοπήματος της πολιτικής τάξης στην Τουρκία αλλά αντίθετα, μιας πολιτικής προβοκάτσιας εναντίον του στρατού. Ίσως την εσχάτη μιας ολόκληρης σειράς παρόμοιων για τον ολοκληρωτικό έλεγχο των ενόπλων δυνάμεων.
Ο Ερντογάν είχε επιβαρυνθεί με πολλά λάθη τα τελευταία χρόνια. Η δημοφιλία του έπεσε σημαντικά, η αντιπολίτευση ενισχύθηκε, η ανάπτυξη της χώρας επιβραδύνθηκε και οι διεθνείς σχέσεις της επλήγησαν από την αποκοπή σχέσεων με το Ισραήλ, την ψύχρανση με τις ΗΠΑ και την μονομερή της στάση στη Συρία. Η σχεδόν αυτοαναγόρευσή του σε Πρόεδρο με σαφή προοπτική την αλλαγή του συντάγματος, ώστε η εξουσία του να παγιωθεί, τον έθεσαν σε τροχιά απαξίωσης και σφοδρής κριτικής στο εσωτερικό –ιδίως μεταξύ του περισσότερο εύπορου, μορφωμένου και κοσμικού πληθυσμού της δυτικής Τουρκίας και της Κωνσταντινούπολης, που ταυτίζεται με το παλιό κοσμικό καθεστώς. Η κατασκευή του υπερπολυτελούς «Λευκού Παλατιού» ως νέου προεδρικού μεγάρου σφράγισε αυτήν την εικόνα. Επιπλέον, το κουρδικό ζήτημα είχε εκτραχυνθεί εξελισσόμενο σε κανονικό πόλεμο σε όλη την έκταση των νοτιοανατολικών επαρχιών. Στο εξωτερικό, η επιβάρυνση από το πάγωμα των τουρκο-οσραηλινών σχέσεων ένεκα του επεισοδίου του «Μαβί Μαρμαρά», εκτραχύνθηκαν με την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους στη Συρία από τουρκικά μαχητικά, που έπληξε ανεπανόρθωτα τις ρωσο-τουρκικές διεθνείς σχέσεις και ακόμα χειρότερα, τις οικονομικές.
Ποια καλύτερη λύση, λοιπόν, από την ενορχήστρωση ενός επεισοδίου που θα τον μετέτρεπε στο απόλυτο θύμα, στα μάτια τόσο των ξένων χωρών όσο και του λαού του. Ο Ερντογάν έχει μια σταθερή πολιτική καριέρα 20 και πλέον ετών. Γνωρίζει το παιχνίδι και μέχρι σήμερα ελισσόταν καλά μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού, χρησιμοποιώντας τον λαό του ως μοχλό πίεσης στις διεθνείς κινήσεις του και επικαλούμενος τις «κακές ξένες δυνάμεις» στο εσωτερικό. Σε μια σπάνια περίπτωση, που η εικόνα του ήταν αδύναμη τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό, ο Ερντογάν αποδεικνύεται Μάγος της πολιτικής επιβίωσης. Ενορχηστρώνοντας μια πραγματική πραξικοπηματική κίνηση, κινητοποίησε στην πράξη υπάρχοντες πυρήνες, για τους οποίους πιθανώς να είχε γνώση από τις μυστικές υπηρεσίες, που ελέγχει απόλυτα και αφού κατέστειλε εύκολα τον υπαρκτό κίνδυνο, η ηθική ανάταση του νικητή του λύνει τα χέρια να ξεκαθαρίσει εντελώς τις σχέσεις στο εσωτερικό. Αύριο, θα εμφανιστεί στην τηλεόραση ως Μεσσίας στους Τούρκους κι ως Λάζαρος στους ξένους.
Τουρκικές και διεθνείς πηγές έχουν ήδη αμφισβητήσει την αυθεντικότητα του τουρκικού κινήματος αλλά οι εικόνες στο εσωτερικό της Τουρκίας δεν αφήνουν αμφιβολίες. Ο Ερντογάν αναδύεται ως κυρίαρχος του παιχνιδιού, έτοιμος για έναν νέο γύρο. Σύντομα, το ζήτημα της έκδοσης του Γκιουλέν από τις ΗΠΑ, η θέση της Τουρκίας στην Ευρώπη και στο ΝΑΤΟ, η αναθεώρηση του Συντάγματος που θα μετατρέψει την Τουρκία σε Προεδρική Δημοκρατία και ο χαρακτήρας του τουρκικού κράτους και κοινωνίας θα τεθούν και πάλι στο τραπέζι.1 . Το 2007 το εβδομαδιαίο περιοδικό Nokta δημοσίευσε αποσπάσματα υποτιθέμενου ημερολογίου του πρώην αρχηγού του τουρκικού ναυτικού, Özden Örnek, που αποκάλυπταν την σχεδίαση τρία χρόνια πριν τεσσάρων σχεδίων ανατροπής της κοινοβουλευτικής τάξης από τις ΕΔ με τις ονομασίες Sarıkız («ξανθούλα»), Ayışığı («σεληνόφως»), Yakamoz («θαλασσινή λάμψη») και Eldiven («γάντι»). Αν και ο ναύαρχος χαρακτήρισε τα έγγραφα πλαστά στη δίκη και τελικά αθωώθηκε, ένα κύμα εκκαθαρίσεων ξεκίνησε άμεσα στο τουρκικό ναυτικό. Το 2010 νέες αποκαλύψεις και συλλήψεις στη ναυτική βάση Γκολτσούκ αποκάλυψαν νέα ανατρεπτική επιχείρηση υπό την ονομασία «σχέδιο δράσης Κλωβός».
ΠΗΓΗ
http://www.proelasi.org/2016/07/17/%CF%80%CF%81%CE%B1%CE%BE%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%80%CE%B7%CE%BC%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%BA%CE%AF%CE%B1-its-all-part-of-the-show/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου